Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Het eencellige organisme Physarum polycephalum mag dan geen centraal zenuwenstelsel hebben, het ‘weet’ wel waar voedsel is te vinden.
In KIJK 3/2021 breken we een lans voor slijmzwammen. Deze wezens zou je misschien niet zo snel scharen onder de categorie ‘mooi’, maar er zijn genoeg prachtplaten die bewijzen dat ze dat op hun manier wel zijn. Daarnaast vormen slijmzwammen een ontzettend interessante groep organismen. Neem Physarum polycephalum bijvoorbeeld. Deze slijmzwam kan kort onthouden waar voedsel ligt en er dan naartoe bewegen. Dat schrijven wetenschappers in vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Lees ook:
Supercel
P. polycephalum is een van de eigenaardigste levensvormen op aarde. Het is noch plant, dier of schimmel, maar een eencellige amoebe van het protistenrijk (een soort verzamelgroep voor alles wat niet netjes in de drie andere koninkrijken kan worden ondergebracht).
Het organisme gaat, net als andere slijmzwammen, door verschillende fases in zijn leven. In het begin van zijn levenscyclus is P. polycephalum een enkele cel met een kern, maar later versmelt hij met andere cellen tot een ‘supercel’ met miljoenen kernen die tot wel een vierkante meter groot kan worden. Dit is het plasmodiumstadium.
Geheugen zonder brein
Als al die cellen met elkaar versmolten zijn, vormen ze een uitgebreid netwerk van buisjes. Deze trekken samen om voedingsstoffen door de hersenloze ‘blob’ te persen – vergelijkbaar met onze bloedvaten. Wat de onderzoekers nu echter hebben ontdekt, is dat P. polycephalum dankzij die buisjes ook kan ‘onthouden’ waar voedsel is te vinden.
Als de slijmzwam namelijk in de buurt van voedsel is, komt er een chemisch stofje vrij dat de wanden van die buisjes ter plekke zachter maakt waardoor ze oprekken. Andere buisjes die zich ook vlakbij de voedselbron bevinden, verwijden eveneens. Ondertussen krimpen juist de buisjes die verder van het voedsel af liggen of verdwijnen soms helemaal.
Door dit proces van opgerekte en gekrompen buisjes weet de slijmzwam in welke richting hij moet migreren om bij het lekkere hapje te komen. Het organisme verplaatst zich vervolgens met behulp van pseudopodia, oftewel schijnvoetjes.
Zelfs nadat de maaltijd achter de spreekwoordelijke kiezen is, blijven de buisjes nog wijd. Op die manier laat de slijmzwam een soort markering achter van waar hij zijn laatste feestmaal heeft verorberd. Dit beïnvloedt in welke richting de slijmschimmel vervolgens reist. Als er bijvoorbeeld meer voedsel opduikt in de buurt van de opgerekte buizen, is de slijmzwam al klaar om zich in die richting te bewegen. Het eencellige organisme beschikt dus over een soort geheugen. En dat zonder brein.
Bronnen: PNAS, ScienceAlert, Live Science