Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Als het met een inktvispigment doordrenkte stickertje rood kleurt, is het hoog tijd om de schaduw op te zoeken.
Waar onze grootouders gewapend met reflecterende aluminiumschermpjes regelmatig uren vrijmaakten om ingevet met olie in de zon te bakken, zal geen dokter je dat nu aanraden. Hoewel een zomers kleurtje iedereen siert, is teveel zon immers verre van goed voor de gezondheid.
Het is dan ook geen wonder dat onderzoekers de afgelopen jaren allerlei manieren bedachten om onze dosis zonnestralen op een gezond niveau te houden. Een team verbonden aan de Amerikaanse Northeastern University ontwikkelde er ook een: een stickertje met inktvispigment dat reageert op uv-straling.
Lees ook: Hoe beschermen planten zich tegen uv-straling?
Toevallige ontdekking
De vondst was, zoals wel vaker gebeurt in de wetenschappelijke wereld, een toevallige. Het team onderzocht de indrukwekkende camouflagekunsten van inktvissen. Ze identificeerden verschillende mechanismen, pigmenten en chemische reacties waarmee de weekdieren in hun achtergrond weten op te gaan. Een centrale rol blijkt in de kleurverandering blijkt weggelegd voor pigment xanthommatine.
Bij toeval, door het iets te lang op de laboratoriumtafel te laten liggen, ontdekten de onderzoekers dat het pigment reageert op daglicht. Of, specifiek, de ultraviolette straling in dat licht; het veranderde van kleur.
Pigmentsticker
De onderzoekers besloten het lichtgevoelige pigment als dusdanig te gebruiken: als uv-sensor. Ze ontwikkelden een klein apparaatje, amper zo groot als een dubbeltje, dat als een soort sticker op een hoed, shirt, bikini, enzovoort, geplakt kan worden. Het bestaat uit vijf flinterdunne laagjes plastic en een laagje papier.
Je activeert het apparaatje met een piepklein knopje dat een net zo minuscuul reservoirtje opent. Vandaar stroomt een vloeistof met het pigment via de geultjes in het plastic naar het papiertje, dat ermee verzadigd raakt. Dan kan het pigment zijn werk doen: bij ‘teveel’ uv-licht verkleurt het van geeloranje naar rood.
Uv-intensiteit
Bij welke ‘uv-dosis’ de verkleuring plaatsvindt, hangt onder meer af van de concentratie van het pigment. Volgens de onderzoekers is het apparaatje zo te kalibreren dat het verkleurt wanneer de uv-intensiteit te hoog wordt voor onze gezondheid. Op een bewolkte dag zal dat later zijn dan een rond het middaguur in hartje zomer.
Naast een friendly reminder dat je met je kop uit de zon moet of in ieder geval even een flinke dot zonnebrand moet bijsmeren, voorzien de onderzoekers nog meer toepassingen voor de pigmentsticker. Op zich, zo schrijft het team, is het bijzondere inktvispigment overal in te zetten waar uv-straling gemeten moet worden.
Bronnen: ACS Sensors, Northeastern University, phys.org, New Atlas
Beeld: Alyssa Stone/Northeastern University