Hoogwater door een flinke storm is gevaarlijk, maar komt volgens oceanografen door natuurlijke klimaatverandering nog maar de helft zo vaak voor als in 1960. In Nederland dan, want aan de Britse westkust is de kans op heftige stormvloed juist verdubbeld.

Als er een flinke noordwesterstorm over het noorden van de Noordzee trekt, golven er bakken water het nauwe Noordzeekanaal in – een recept voor stormvloed, waarbij het water meters boven het normale peil komt. Na de watersnoodramp van 1953 tuigde Nederland daarom uitgebreide maatregelen op zoals de Deltawerken. Elke twee jaar komt het water zo hoog, dat de Oosterscheldedam uit voorzorg dicht gaat.

Komt extreme stormvloed in de toekomst vaker voor door de zeespiegelstijging? In Nature schrijft onderzoeker Francisco Calafat van het Britse Centrum voor Oceanografie dat dat maar afhangt van waar je woont. Aan de westkust van Groot-Brittannië is de kans op hoogwater sinds 1960 bijna verdubbeld, blijkt uit zestig jaar aan metingen van het waterpeil per uur van 79 getijstations langs de Europese kusten. Aan de Britse oostkust en op het continent, zoals in Nederland, is die kans juist gehalveerd.

Lees ook:

• Wat dragen schepen bij aan de zeespiegelstijging?
• Australische bosbranden hebben ozonlaag beschadigd
• De drie breakdowns volgens vakblad Science

Kans op stormvloed gehalveerd

“Uit onze simulaties blijkt dat de stormvloed vooral wordt beïnvloed door natuurlijke variaties in het weer”, vertelt Calafat. Dat de kans op stormvloed in Nederland lager is geworden en in Groot-Brittannië juist groter, komt volgens het onderzoek doordat stormen op de Atlantische Oceaan in de loop der tijd sterker zijn geworden en steeds verder naar het oosten komen. Dat veranderde windpatroon drijft vooral water richting de Britse kust, terwijl de kust van Europa in de luwte ligt.

Calafat: “Een heftige storm zoals je in 1960 nog elke vijftig jaar kon verwachten, komt in West-Schotland nu elke dertig jaar voor.” Van Nederland tot Portugal is dat tegenwoordig juist zo’n 109 jaar, blijkt uit het onderzoek.

“Zeespiegelstijging heb je overal, dat verhoogt de kans op een stormvloed”, legt Calafat uit. “Maar daar bovenop vonden we in ons model een verrassend en lang aanhoudend effect van natuurlijke verschillen in het weer.”

Uit het werk van Calafats team blijkt dat natuurlijke weersomstandigheden aan de westkust van Groot-Brittannië het effect van zeespiegelstijging nog eens extra versterken. Daardoor is de kans op stormvloed daar sinds 1960 groter geworden; sinds 2000 lijkt dat effect zelfs extra te versnellen. Aan de Europese kusten van Portugal tot aan Nederland en aan de Britse oostkust dempt het weer juist het effect van de stijgende zeespiegel. Dat is misschien de reden dat de Oosterscheldedam sinds de opening in 1986 niet steeds vaker dicht hoeft.

“Ruizig en vol gaten“

Calafats team moest aardig wat statistische toeren uithalen om conclusies te kunnen trekken. De getijstations waar de onderzoekers naar keken, verschillen namelijk enorm van elkaar: weer, wind en kust zijn overal anders, wat voor “ruizige meetreeksen vol gaten en lokale effecten” zorgt, aldus de inleiding van het onderzoek. Met statistische analyses wisten de oceanografen toch zinnige patronen uit de data te zeven.

“Interessant en knap onderzoek”, zegt ook onderzoeker zeespiegel- en overstromingsrisico’s Sanne Muis van de Vrije Universiteit Amsterdam en Deltares, zelf niet betrokken bij het onderzoek. “Volgens hun resultaten wordt het effect van zeespiegelstijging deels tegengewerkt door een natuurlijke afname in stormvloeden.”

Dat het veranderende weer aan onze kust een kalmerend effect heeft op stormvloed, betekent niet dat we in Nederland van het water af zijn, denkt Muis: “Het ziet ernaar uit dat de zeespiegelstijging de komende jaren verder versnelt, bijvoorbeeld door het smelten van Antarctica.” Op een gegeven moment wint de zeespiegelstijging dan van het kalmere weer van de afgelopen decennia – als dat al aanhoudt.

In de tussentijd is de vondst van een natuurlijke demping – of versterking – van stormvloed voer voor onderzoekers en beleidsmakers. Calafat: “Als de kans op stormvloed-extremen verandert, heeft dat belangrijke gevolgen voor kustplanning.” De meeste landen nemen volgens de wetenschapper aan dat de kans op extreme stormvloed in de toekomst hetzelfde blijft als nu. “Wij hebben laten zien dat die kans aan sommige kusten is verdubbeld sinds 1960.”

Bron: Nature

Beeld: De 42 meter lange schuiven van de Oosterscheldedam gaan automatisch dicht als het waterpeil meer dan drie meter boven NAP komt. © Rens Jacobs/Beeldbank V&W

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!