Terwijl het deze zomer in Nederland regende, bezweken ze in Zuid-Europa bijna van de hitte. Zulke tegengestelde weersextremen op ons continent zien we al 700 jaar, bewijst nieuw onderzoek naar jaarringen van bomen. 

Hoe kan het dat op de ene plek in Europa de mussen van het dak vallen, terwijl duizend kilometer verderop iedereen in regenjassen loopt? Een belangrijke veroorzaker van deze verschillen is de straalstroom (ook wel jetstream genoemd). 

Loopt de straalstroom over de Lage Landen? Dan kunnen wij rekenen op een flinke portie wind en nattigheid, terwijl ze in Italië naar het strand gaan. Trekt hij naar het zuiden? Dan wordt het in het noorden van Europa warmer en droger, maar in het zuiden juist guur. 

De gevolgen van de straalstroom zijn ook terug te zien in de jaarringen van bomen, blijkt uit nieuw onderzoek. De resultaten zijn gepubliceerd in Nature. 

Lees ook:

• Veroorzaakten mega-El Niño’s de grootste massa-uitsterving ooit?
• Europese satelliet EarthCARE moet prangende klimaatvraag beantwoorden

Straalstroom in de jaarringen

De in België geboren onderzoeker Valerie Trouet zette met een internationaal team 700 jaar aan gegevens van jaarringen op een rij. De monsters kwamen van verschillende plekken op het Europese continent, van Griekenland en Bulgarije tot Schotland. In zo’n jaarring zit een hoop informatie verscholen. De dikte en de kleur zeggen bijvoorbeeld iets over de temperatuur en de neerslag in dat jaar.

Door de monsters te analyseren, kon Trouet de patronen van de straalstroom in Europa van de afgelopen 700 jaar reconstrueren. Met andere woorden: wanneer was het koud in het zuiden, maar warm in het noorden en andersom?

Die informatie is hartstikke interessant, want we houden pas sinds eind jaren veertig gegevens van de straalstroom bij. Door de informatie van de jaarringen af te zetten tegen historische bronnen, kon ze de impact van de straalstroom achterhalen. 

Slechte oogst en de plaag

In Europa schrijven we al honderden jaren lang allerlei zaken op. Denk aan verslagen over de oogst, maar ook over epidemieën. Trouet kon een duidelijke link zien tussen de historische documenten en de weersextremen die ze in de jaarringen zag.

Zo waren er meer meldingen van ziektes op de Britse eilanden als de straalstroom zich in het noorden bevond. Tussen 1348 tot 1350 ging bijvoorbeeld de Zwarte Dood rond in Ierland. De straalstroom bevond zich volgens Trouet op dat moment in het noorden van Europa. Dat ziektes zich sneller verspreiden als het buiten guur is, is te verwachten. Mensen zijn vaker binnen en steken elkaar eerder aan. 

Ook de druivenoogst bleek gelinkt te zijn aan de straalstroom. Joeg deze over het zuiden, dan viel de wijnmakerij letterlijk in het water. En stond de straalstroom in het noorden – en was het dus warm in het zuiden – waren er meer bosbranden. 

Straalstroom trekt noordwaarts 

Volgens meerdere wetenschappers trekt de straalstroom steeds verder noordwaarts. Dit lijkt een gevolg van het steeds warmer wordende klimaat. Uit het onderzoek van Trouet wordt duidelijk wat dat voor Europa zal betekenen: meer bosbranden in het zuiden en meer mislukte oogsten in zowel Noord- als Zuid-Europa. Haar historische onderzoek kan een klein kijkje in de toekomst zijn.

Bron: Nature

Beeld: MirageC/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!