In Taiwan werden eeuwenlang gezonde tanden verwijderd – waarom?

Tim Tomassen

18 november 2024 15:00

Schedel en persoon met missende tanden

Beeld: Yue Zhang et al., Archaeological Research in Asia.

De inheemse Taiwanese bevolking liet duizenden jaren lang hun gezonde tanden verwijderen, zonder verdoving. Waarom?

Tandenpoetsen, flossen, tandartsbezoekjes, beugels. Tegenwoordig stoppen we veel moeite in het gezond, mooi en intact houden van ons gebit. De inheemse bevolking van Taiwan had daar hele andere ideeën over en heeft duizenden jaren lang juist gezonde tanden verwijderd, zonder verdoving. Een studie in Archaeological Research in Asia heeft het gebruik – en de motivatie erachter – grondig onderzocht.

Lees ook:

Missende hoektanden

De onderzoekers analyseerden schedels van zo’n 250 archeologische opgravingen in Taiwan. Daaruit concluderen ze dat het verwijderen van gezonde tanden zo’n 4800 jaar geleden begon. Dat is ook het moment waarop de inheemse bevolking van een jager-verzamelaarscultuur in een landbouwcultuur veranderde.

Het waren telkens de buitenste voortanden en/of de hoektanden die uit het gebit waren gejast. Omdat er dusdanig veel schedels zijn gevonden die specifiek die tanden missen, lijkt het vrij zeker dat ze bewust werden verwijderd en dat ze dus niet missen door ongelukken of ziektes.

tekening van welke tanden werden verwijderd
De geanalyseerde schedels miste de buitenste voortanden en/of de hoektanden. Beeld: Yue Zhang et al., Archaeological Research in Asia.

Tanden uit het gebit hameren

Het gebruik heeft lang standgehouden en stopte pas in het begin van de twintigste eeuw toen de bezetting en onderdrukking door Japan veel lokale tradities uitroeiden. Maar voordat het verdween, hebben Japanse onderzoekers er meerdere rapporten over geschreven. Omdat oude schedels weinig over de culturele betekenis vertellen, hebben de huidige onderzoekers ook die oude teksten doorgepluisd.

Daaruit bleek dat er verschillende manieren waren om de tanden te verwijderen. In de noordelijke regio’s van Taiwan sloegen ze de tanden eruit met metalen, houten of stenen gereedschap. In de zuidelijke regio’s gaven ze de voorkeur aan het eruit trekken met touwen. Door vervolgens zout of as van een rietstengel in de wond te smeren, werd het bloeden gestopt en ontstekingen voorkomen. Het verwijderen van de tanden gebeurde al vanaf 6-jarige leeftijd, maar ook nog bij volwassenen van 20 jaar.  

Vier historische foto's van het verwijderen van tanden in Taiwan met een touwtje.
In het zuiden van Taiwan werden de tanden vaak verwijderd met een touwtje dat vastzat aan een of twee stokjes. In de meeste gebieden stopte het gebruik in het begin van de twintigste eeuw, maar op sommige plekken bleef het tot midden twintigste eeuw bestaan. Beeld: Yue Zhang et al., Archaeological Research in Asia.

Schoonheidsideaal

Beide ‘operaties’ gebeurden overigens zonder verdoving. Simpelweg omdat er geen goede verdovingsmiddelen beschikbaar waren, maar ook omdat de pijn een belangrijk onderdeel van het ritueel was. Het verwijderen van tanden werd gezien als een test van dapperheid of als een manier om de moed van een voorouder te herdenken.

Maar het ging niet alleen om dapperheid, de missende tanden waren ook een schoonheidsideaal. De bevolking vond dat een normaal gebit maar leek op dat van honden, varkens en apen, en dat was onaantrekkelijk. Opmerkelijk genoeg probeerden ze hun gebit op dat van muizen te laten lijken, dat vonden ze namelijk wel mooi.  

Twee van de geanalyseerde schedels met missende tanden
Twee van de geanalyseerde schedels met missende tanden. Beeld: Yue Zhang et al., Archaeological Research in Asia.

Verder waren er ook enkele praktischere redenen voor de traditie. Zo zou het helpen bij de goede uitspraak van woorden en kon je makkelijker medicijnen toedienen bij ernstig zieken, zoals bij mensen die door een tetanusinfectie hun kaken niet meer konden openen.  

Het verwijderen van gezonde tanden kwam overigens niet alleen in Taiwan voor, ook in andere delen van Azië en Oceanië zijn schedels gevonden met missende tanden. Het gebruik is volgens de onderzoekers mogelijk zelfs al 6000 jaar oud en ontstond waarschijnlijk in China.  

Bronnen: Archaeological Research in Asia, Phys.org

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!