Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Sinds een aantal jaar ontstaan er door explosies gigantische kraters in de permafrost van Siberië. Wetenschappers denken nu te weten waarom.
In 2014 verscheen er een mysterieuze krater van tientallen meters groot en diep op het Russische schiereiland Jamal. Sindsdien zijn er meer dan twintig kraters ontstaan in de permafrost op Jamal en het nabijgelegen schiereiland Tajmyr, de recentste is in augustus ontdekt. Wetenschappers gaan ervanuit dat de mysterieuze gaten ontstaan na explosies, veroorzaakt door opgehoopt methaangas. Maar waarom en hoe dat gebeurt, dat was tot voor kort nog niet duidelijk. Een nieuwe studie in vakblad Geophysical Research Letters komt nu met mogelijke antwoorden.
Lees ook:
- Mysterie van de bloedende gletsjer eindelijk ontrafeld
- Verklaring voor duizenden mysterieuze kraters in de Noordzee?
Gescheurde permafrost
De verklaring zit hem volgens de onderzoekers in een “ongewoon geologisch proces” dat zich afspeelt in Noordwest-Siberië. De bodem bestaat daar uit een 180 tot 300 meter dikke laag permafrost, grond die het hele jaar lang bevroren is. De ‘actieve grondlaag’ die boven op de permafrost ligt, bevriest en smelt wel gedurende het jaar.
In de permafrost op de schiereilanden Jamal en Tajmyr zitten waterreservoirs, zogenoemde cryopegs, waarin het water vanwege het hoge zoutgehalte en hoge druk onbevroren is. En onder die cryopegs zit weer een laag met methaanhydraat, een vaste vorm van methaangas.
Doordat het klimaat opwarmt, smelt er steeds meer van de bovenste grondlaag en sijpelt er extra water door de permafrost richting de cryopegs. Maar in die reservoirs is eigenlijk geen ruimte voor al dat water, waardoor ze opzwellen en de druk in de grond toeneemt. Die extra druk zorgt er uiteindelijk voor dat er scheuren in de permafrost ontstaan.
Door die scheuren daalt de druk in de bodem plotseling weer. Hierdoor raakt de laag met methaanhydraat beschadigd en verandert die snel in een gas. Doordat methaangas veel meer ruimte inneemt dan de vaste vorm, wordt een groot deel van de grond weggeblazen en blijft er een krater achter.
Het geheel is overigens geen snel proces. Volgens de onderzoekers kan het tientallen jaren duren voordat zo’n explosie plaatsvindt. Dat zou dan matchen met de start van de versnelde opwarming van de aarde in 1980.
Klimaatverandering speelt een belangrijke rol
Niet alle wetenschappers zijn overtuigd van deze verklaring. Geofysicus Lauren Schurmeier zei bijvoorbeeld tegen de CNN dat het onderzoek in theorie logisch lijkt, maar dat er nog steeds een hoop andere mogelijke gasbronnen zijn voor deze kraters.
Waar de geologen het wel over eens zijn: klimaatverandering speelt een rol in de toename van deze explosieve kraters. De opwarming beïnvloedt namelijk de stevigheid van het bevroren gesteente dat gasvoorraden bedekt. De kraters in Siberië verschenen bovendien vaak na ongebruikelijk warme periodes.
De kraters zijn tot nu toe vooral ontstaan in afgelegen gebieden, maar er bestaan zorgen dat ze ook in bewoonde regio’s zullen voorkomen of de olie- en gasindustrie zullen beïnvloeden. De Russische Academie van Wetenschappen houdt risicogebieden daarom nauwlettend in de gaten.
Bronnen: Geophysical Research Letters, AGU, CNN