Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Momenteel duiken er in de berm talloze klaprozen op. Dit zijn vijf interessante weetjes over deze bloem.
Waarom heet een klaproos een klaproos?
Waarschijnlijk dankt de plant haar naam aan een oud spelletje, waarbij kinderen de bloemen lieten ‘klappen’. Door een bloemblad tot een bolletje te vouwen, en het vervolgens kapot te slaan, ontstaat er een klappend geluid.
Maar dat verklaart slechts de helft van de naam. De klaproos behoort namelijk niet tot de rozenfamilie, maar tot de papaverfamilie. Waarom dan toch die naam? Vroeger werd ‘roos’ nog wel eens gebruikt als algemene term voor bloem, en dat is bij de klaproos waarschijnlijk blijven plakken.
Lees ook:
Waarom staan klaprozen symbool voor de Eerste Wereldoorlog?
Klaprozen zijn pioniersplanten: op een onbegroeide bodem duiken deze bloemen als eerste op. Vooral als de grond voedselarm is, en andere planten het juist zwaar hebben, floreert de klaproos. Als de bodem dan ook nog is omgewoeld, waardoor de zaden aan het oppervlak komen, ontkiemen ze in grote getalen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren ze dan ook volop te zien rond de slagvelden en begraafplaatsen voor soldaten, vooral in Vlaanderen.
De Canadese militaire arts en dichter John McCrae (1872-1918) beschreef dat in zijn gedicht In Flanders Fields:
In Flanders fields the poppies blow
John McCrae, 1915
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.
In het Brits Gemenebest is de klaproos daardoor het symbool voor de Eerste Wereldoorlog geworden. Tijdens herdenkingen worden klaprozen gedragen, wel neppe, omdat de echte bloemblaadjes snel uitvallen.
Waarom maakt de klaproos in tegenstelling tot andere bloemen geen nectar?
Veel planten zijn voor hun bestuiving afhankelijk van insecten, ze maken daarom een zoet lokmiddel: nectar. Klaprozen moeten ook bestoven worden door insecten, maar maken opvallend genoeg geen nectar. Vlinders laten deze bloemen dan ook links liggen.
Bijen bezoeken de klaproos wel. De plant produceert namelijk enorm veel stuifmeel, de grote klaproos maakt per bloem bijvoorbeeld ruim 2,5 miljoen korrels. En dat is niet alleen gunstig voor de voortplanting, maar ook voor de bijen. Zij gebruiken stuifmeel namelijk als belangrijke eiwitbron en als voedsel voor hun larven.
Maken klaprozen drugs?
Klaproos is een term voor meerdere bloemensoorten. Bekende varianten zijn de bleke klaproos (Papaver dubium) en de grote klaproos (Papaver rhoeas). De slaapbol (Papaver somniferum) zie je minder vaak in het wild, maar wordt soms wel als sierplant gebruikt.
Naast mooi is de slaapbol ook nog eens ontzettend nuttig. Het zaad staat namelijk bekend als maanzaad, en wordt in Nederland en België veel gebruikt op broodjes. Maar misschien wel interessanter is het melksap van de slaapbol, dat bevat namelijk opium. Daaruit kunnen verschillende opiaten worden gewonnen, waaronder morfine en codeïne.
Omdat ongewassen maanzaad minuscule hoeveelheden opium kan bevatten, en omdat je het kunt gebruiken om opium-producerende slaapbollen te kweken, is het in sommige landen verboden, waaronder China, Taiwan en Singapore.
Zijn klaprozen giftig?
Hoewel alleen de slaapbol bekendstaat om zijn opiumproductie, maken andere leden van de papaverfamilie vergelijkbare stoffen aan. Krijg je daar te veel van binnen, dan zijn ze wel degelijk giftig. In veel oude culturen worden klaprozen dan ook geassocieerd met slaap of zelfs de dood.
Openingsbeeld: the_burtons/Getty Images