Het klinkt nogal sciencefiction: twee vrouwtjesmuizen die gezonde jongen op de wereld zetten. Toch is het Chinese onderzoekers gelukt.

Beschuit met muisjes voor deze muisjes! Want onlangs zijn er 29 jongen geboren. Dat klinkt niet heel bijzonder, maar dat is het wel. De jonge muizen hebben namelijk niet een vader en een moeder, maar twee moeders. Daar kwam alleen wel een hoop genetisch gesleutel bij kijken.

Lees ook: Apen gekloond op dezelfde manier als schaap Dolly

Seksuele voortplanting

Sommige vogels, reptielen, vissen en amfibieën kunnen zich prima reproduceren zonder dat ze daarbij de andere sekse nodig hebben. Zoogdieren, daarentegen, kunnen alleen nakomelingen krijgen middels seksuele voortplanting (met sperma van een mannetje en eicellen van een vrouwtje). Wetenschappers vragen zich al langere tijd af waarom dat zo is én of deze regels kunnen worden verbroken.

Dat die regels inderdaad kunnen worden overtreden, is uit eerdere onderzoeken gebleken, waarbij muizennakomelingen zijn ontstaan met ouders van dezelfde sekse. Alleen kampten die muisjes met afwijkingen en de gebruikte methode was te gecompliceerd.

DNA knippen

De Chinese onderzoekers moesten daarom met een nieuwe aanpak komen. Daartoe namen ze voorlopers van eicellen – embryonale stamcellen – van één vrouwtjesmuis en pasten dat op DNA-niveau aan; de wetenschappers knipten met behulp van CRISPR-Cas9 bepaalde stukken erfelijk materiaal weg.

CRISPR-Cas9 is een eiwitcomplex dat DNA knipt op specifieke plaatsen. Het complex kan worden ‘geprogrammeerd’ om een gen (of hele regio’s) aan te vallen dat voor problemen zorgt. Op deze manier voorkwamen de wetenschappers dat het DNA van twee vrouwtjesmuizen elkaar afstootte.

Dit aangepaste DNA werd in eicellen van de andere muis gestopt en vervolgens werden deze in één van de twee moeders geplaatst. Hieruit ontstonden vervolgens 29 gezonde muisjes (van de 210 embryo’s) die op hun beurt ook weer jongen kregen. Dit laatste toonde aan dat de nakomelingen lichamelijk gezond waren.

Dezelfde onderzoekers hadden overigens ook geprobeerd twee mannetjes gezonde nakomelingen te laten krijgen, maar die jongen overleden na enkele dagen al.

De nakomelingen van twee vadermuizen leefden niet lang; slechts 48 uur. © Leyun Wang

Goed nieuws voor mensen?

Christine Mummery, hoogleraar in de ontwikkelingsbiologie aan het LUMC, is onder de indruk van het onderzoek. “Het laat zien dat je niet per se genen van je vader en je moeder nodig hebt, mits je bepaalde regio’s uitschakelt. Het breekt dus een dogma op dit gebied door.”

Maar of dit meteen goed nieuws is voor homostellen zou Mummery niet willen zeggen. “Meestal willen mensen meteen weten of dit betekent dat homostellen samen kinderen kunnen krijgen. Behalve dat dat in Nederland wettelijk verboden is om zelfs maar te onderzoeken, weten we verder nog te weinig om te kunnen zeggen of zoiets zou werken. Bovendien waren er maar 29 gezonde jongen geboren uit 210 embryo’s. Dat kun je geen hoog slagingspercentage noemen.”

Bronnen: Cell Stem Cell, The Guardian, BBC News, De Volkskrant

Beeld: Leyun Wang/Cell Stem Cell

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!