Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Het bijzondere ‘blauwe jasje’ van de bessen van de Viburnum tinus, zou dieren eerlijk wijzen op hun uiterst voedzame karakter.
Veel van de kleuren in de natuur hebben we te danken aan pigment: stoffen die bepaalde kleuren licht absorberen en andere reflecteren. Sommige van de helderste, meest kleurrijke materialen zoals pauwenveren of vlindervleugels danken hun kleur echter niet zozeer aan pigment, maar aan hun structuur.
Uit nieuw onderzoek blijkt dat de helderblauwe, metallic kleur van de besjes van de Viburnum tinus ook zo’n structurele is. De tint, zo schrijven de onderzoekers in vakblad Current Biology, hebben ze onder meer te danken aan laagjes vetdruppels onder hun ‘vruchtenvelletje’.
Lees ook:
Vetdruppels
Silvia Vignolini, die het onderzoek aan de Cambridge-universiteit leidde, bezocht familie in Florence toen ze de bijzondere, glanzende besjes van de Viburnum tinus spotte. Ze besloot de metallic blauwe vrucht van de heester, de ook wel sneeuwbal genoemd wordt, eens onder de loep te nemen. De schil van de vrucht bleek een structuur te huizen die de onderzoeker nog nooit eerder gezien had: laag na laag aan kleine vetdruppels.
De vetstructuren, zogenaamde lipiden, zijn ingebouwd in de celwand van de buitenste laag van het ‘schilletje’ van de besjes, de zogenaamde epicarp. Door deze bijzondere opbouw wordt het binnenkomende licht – zoals het structurele kleur betaamt – zo geabsorbeerd en gereflecteerd dat het besje glanzend blauw oogt.
De blauwe kleur wordt verder versterkt door een laag van het donkerrode pigment anthocyaan, dat onder de complexe structuur ligt. Door het licht dat aan de bovenliggende structuur ontsnapt is alsnog te absorberen, wordt het blauw nog blauwer. Hoewel er dus wel een beetje pigment is het spel is, is er sprake van structurele kleur. Ook zonder anthocyaan zouden de besjes blauw zijn.
Eerlijk signaal
Hoewel de meeste vruchten vetarm zijn, zijn er een handvol die, zoals de besjes van de sneeuwbal, relatief veel lipiden hebben. Daarmee zijn dergelijke vruchten, als avocado’s en kokosnoten, een waardevolle, energierijke voedingsbron. En hoewel het hogere vetgehalte geen directe voordelen heeft voor de planten zelf, kan het, omdat het de vruchten zo’n geliefd maal maakt, in sommige gevallen wel de verspreiding van de zaden door dieren versnellen.
Volgens de onderzoekers zou de helderblauwe kleur als signaal dienen om dieren precies dat te laten weten; ‘ik ben rijk aan vetten, eet mij!’ Een ‘eerlijk signaal’ noemen de onderzoekers het, omdat de voedingsstoffen zelf – de lipiden – direct verantwoordelijk zijn voor de kleur.
Eerlijke signalen zijn zeldzaam in vruchten. Althans, voor zover men weet. Als het werkelijk om zo’n signaal gaat, zo stellen de onderzoekers, is het interessant om in de toekomst andere vruchten die hun kleur aan hun ‘onderhuidse’ structuur te danken hebben nog eens onder de loep te nemen. Wellicht zijn het ook daar de nutriënten zelf waaraan de vruchten hun kleur danken.
Bronnen: Current Biology, EurekAlert!
Beeld: Rox Middleton