Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De Hunga-uitbarsting in 2022 produceerde de intenste bliksemstorm ooit gemeten. Tijdens de piek waren er 2600 flitsen per minuut.
Op 15 januari 2022 barstte de onderzeese vulkaan Hunga Tonga-Hunga Ha’apai nabij Tonga uit. De vulkaanuitbarsting was een van de grootste die ooit met moderne apparatuur is gemeten. En de vulkaan blijft records breken. Volgens een nieuw onderzoek van Amerikaanse wetenschappers creëerde de uitbarsting namelijk een onweersbui die de intenste bliksem veroorzaakte die ooit is gemeten. Tijdens de uitbarsting flitsten er bijna 200.000 bliksemschichten in de vulkaanpluim, en tijdens een piek waren dat er zelfs meer dan 2600 per minuut. Dat schrijven de onderzoekers in het vakblad Geophysical Research Letters.
Lees ook:
- Tonga-uitbarsting was een van de grootste ooit
- Bliksemschichten zetten nieuwe wereldrecords
- Foto: Hawaïaanse telescoop kiekt ‘rood-blauwe bliksem’
‘Nog nooit eerder gezien’
Toen de onderzeese vulkaan uitbarstte in het zuiden van de Stille Oceaan, produceerde hij een pluim van as, water en magmatisch gas die minstens 58 kilometer hoog kwam. Die torenhoge pluim gaf wetenschappers bruikbare informatie over de omvang van de uitbarsting, maar zorgde er ook voor dat de vulkaanopening niet te zien was op satellietbeelden. Hierdoor was het voor hen moeilijk om veranderingen in de uitbarsting te volgen.
Door gegevens van vier verschillende bronnen – die nooit eerder samen werden gebruikt – te combineren, konden de wetenschappers toch in die pluim ‘kijken’. Zo kregen ze inzicht in het vreemde weer dat ontstond. “Deze uitbarsting veroorzaakte een supergeladen onweersbui zoals we nog nooit hebben gezien”, zegt Alexa Van Eaton, vulkanoloog en hoofdonderzoeker, in een persbericht.
Perfecte ingrediënten
Met de gecombineerde gegevens konden de onderzoekers bliksemflitsen in de pluim volgen. En dat bleken er enorm veel te zijn. De uitbarsting produceerde iets meer dan 192.000 flitsen. Tijdens de heftigste piek telden ze zelfs 2615 flitsen per minuut. De bliksemschichten vormden ook op ongekende hoogtes, tussen de 20 en 30 kilometer hoog – meestal zijn ze ‘slechts’ ongeveer 12 kilometer hoog.
De onweersbui ontstond doordat het magma door de ondiepe oceaan schoot. Het gesmolten gesteente zorgde ervoor dat het zeewater verdampte en omhoogsteeg in de pluim. Eenmaal afgekoeld in de lucht leidde dat tot botsingen tussen vulkanisch as, koud water en hagelstenen: de perfecte ingrediënten voor een bliksemstorm.
Primeur
De Hunga-uitbarsting was een zogenoemde freatomagmatische eruptie. Dat is een vulkaanuitbarsting waarbij het magma in contact komt met grond- of oppervlaktewater. Door de snelle verdamping van het water ontstaat er een gigantische explosie. De 2022-uitbarsting was de eerste freatomagmatische eruptie die vulkanologen met moderne apparatuur hebben kunnen meten. Het bestaan van deze uitbarstingen konden ze voorheen alleen maar afleiden uit geologische sporen die vele jaren geleden zijn gevormd.
Luchtvaart
De bliksem gaf ook inzicht in de duur van de uitbarsting en het gedrag ervan. De uitbarsting duurde bijvoorbeeld veel langer dan de twee uur die eerder werd waargenomen. Er waren namelijk over een periode van elf uur vier pieken van bliksemintensiteit te zien. En die hangen volgens de onderzoekers samen met vulkanische activiteit. “Doordat de vulkaanopening niet te zien was op satellietbeelden, was deze informatie alleen af te leiden uit de bliksemgegevens”, aldus Van Eaton.
Volgens de onderzoekers is het bestuderen van bliksemstormen daarom een goede aanvulling op de bestaande meettechnieken. De extra informatie kan bijvoorbeeld worden gebruikt om de luchtvaart op tijd te waarschuwen over de ontwikkeling van een vulkaanpluim.
In de video hieronder zijn bliksemschichten als blauwe stipjes in de vulkaanpluim te zien.
Bronnen: Geophysical Research Letters, AGU, New Atlas
Openingsbeeld: Felix Mittermeier/Unsplash