Recente vulkaanuitbarstingen in IJsland zijn slechts het begin

Tim Tomassen

27 juni 2024 09:00

vulkaanuitbarsting ijsland

De Sundhnúkur-uitbarsting in 2024. Beeld: L. Krmíček.

De afgelopen drie jaar werd IJsland geteisterd door een reeks vulkaanuitbarstingen. Wetenschappers waarschuwen dat er de komende jaren nog veel meer zullen volgen.

Hoewel vulkaanuitbarstingen geregeld voorkomen op IJsland, was het rond de hoofdstad Reykjavik al bijna 800 jaar rustig. Maar dat is veranderd, de afgelopen drie jaar telde het zuidelijke schiereiland Suðurnes maar liefst acht uitbarstingen. En IJslanders kunnen er nog meer verwachten; wetenschappers van zes universiteiten waarschuwen dat dit slechts het begin is van een periode met veel vulkanische activiteit. Dat schrijven ze in vakblad Terra Nova.

Lees ook:

Een gezamenlijke magmabron

Vulkanologen weten dat deze recente vulkaanuitbarstingen het gevolg zijn van aardplaten die verschuiven, maar ze wisten nog niet hoe de magmakamers en ondergrondse magmastromen die de vulkanen voeden eruitzien. Omdat de regio nu acht actieve vulkanen kent, wilden ze vooral uitvogelen of die allemaal een eigen magmabron hebben, of er een delen.

Toen ze de geochemische samenstelling van lava van verschillende plekken met elkaar vergeleken, bleek die erg goed overeen te komen. Dit wijst er volgens de onderzoekers op dat de vulkanen één magmabron delen.

Wetenschappers nemen lavamonsters om later chemisch te analyseren in het lab.
Wetenschappers nemen lavamonsters om later chemisch te analyseren in het lab. Beeld: Valentin Troll.

Door aardbevingdata te analyseren konden ze die ook vinden. De magmakamer is ongeveer 10 kilometer breed en zit 9 tot 12 kilometer diep onder de Fagradalsfjall-vulkaan. Via een soort tunnelnetwerk verspreidt het magma zich naar andere gebieden.

De opslagkamer wordt zelf waarschijnlijk ook weer aangevuld door gesmolten gesteente dat vanuit veel diepere delen van de aarde opborrelt. Volgens de onderzoekers kan zo nog enorm veel magma aan de oppervlakte komen.

Op basis van deze vindingen en vergelijkingen met historische gegevens zijn de wetenschappers er vrij zeker van dat de vulkanische activiteit in deze regio nog lang zal voortduren, misschien wel tientallen jaren.

IJsland moet zich goed voorbereiden

En daar moet IJsland zich goed op voorbereiden, schrijven ze. Het vulkanische gebied ligt namelijk in de buurt van de grootste luchthaven van het land, meerdere geothermische energiecentrales, de toeristentrekpleister Blue Lagoon en Groot-Reykjavik, de dichtst bevolkte regio van het land.

Bij de recente uitbarstingen moest het dorpje Grindavík volledig worden geëvacueerd en ook de Blue Lagoon moest al meerdere keren haar deuren sluiten.  

Gestolde lava verspert een weg in Grindavík
Gestolde lava verspert een weg in Grindavík. Beeld: Valentin Troll.

Bronnen: Terra Nova, Uppsala University via EurekAlert!, University of Oregon via EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!