Je weet nog wel uit de biologieboeken dat chromosomen de vorm van een X hebben. Waarom is dat eigenlijk zo? Benjamin Rowland, moleculair bioloog van het Nederlands Kanker Instituut, heeft het antwoord. KIJK Sprak met hem.

>>> Lees ook: Reuzenfluitkikker heeft de meeste geslachtschromosomen <<<

Wat hebben jullie ontdekt?

“Dat chromosomen een X-vorm hebben weten we al sinds de negentiende eeuw. De vorm bestaat feitelijk uit twee I-vormige identieke DNA-draden die in het midden verbonden zijn. Wij hebben nu het onderliggende mechanisme achter deze X ontrafeld.”

Vertel.

“Cohesins, ringvormige eiwitcomplexen, kunnen stukken DNA met elkaar verbinden. Wij hebben ontdekt dat onze cellen een moleculaire sleutel gebruiken om deze cohesin-ringen als het ware op slot te zetten. Deze sleutel bevindt zich in het eiwit Shugoshin, dat in het midden van een chromosoom zit. Op die plek zet de sleutel dan ook de cohesin-ringen op slot, zodat op die plek DNA met elkaar wordt verbonden. En zo ontstaat de X-vorm.”

Hoe hebben jullie dit ontdekt?

“Samen met mijn Britse collega Daniel Panne achterhaalden we in 2020 hoe een ander belangrijk eiwit, CTCF genaamd, cohesin weet aan te sturen. Tijdens deze studie viel ons op dat Shugoshin twee precies dezelfde bouwsteentjes had als CTCF. We onderzochten vervolgens of Shugoshin deze bouwsteentjes ook gebruikt om cohesin te reguleren. Het resultaat was glashelder: de bouwsteentjes pasten precies in het slot van cohesin.”

Waarom is deze ontdekking belangrijk?

“CTCF en Shugoshin zijn waarschijnlijk slechts het topje van de ijsberg. Het lijkt erop dat we een universeel mechanisme hebben ontdekt dat door cellen wordt gebruikt om structuur te geven aan DNA. En dat is belangrijk, DNA is immers de code van het leven.”

Deze Aan het woord staat ook in KIJK 8/2023, te koop vanaf 20 juli.

Beeld: Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!