Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Onze ‘epigenetische’ klok zou minder snel tikken dan die van chimpansees. En dit kan bijdragen aan de hoge levensverwachting van de mens.
De gemiddelde levensverwachting van Nederlanders ligt rond de tachtig jaar en er zijn zelfs mensen die de honderd aantikken. Het leven is echter een stuk korter voor de nauw verwante chimpansee. De apen worden vaak niet ouder dan vijftig jaar. Een groot verschil dus met mensen; en dat terwijl het DNA van chimpansees voor bijna 99 procent overeenkomt met dat van ons.
Lees ook:
In een nieuwe studie, gepubliceerd in Philosophical Transactions of the Royal Society B, wordt een verklaring geopperd waarom onze levensverwachting hoger ligt dan die van de apen. Chemische veranderingen die onze genen aan- of juist uitzetten, zouden er een aandeel in kunnen hebben.
Sporen op het DNA
Aan het DNA zitten zogenoemde methylgroepen vast, bestaande uit een koolstofatoom en drie waterstofatomen (CH3). Deze groepen reguleren welke genen wel en welke niet actief zijn. Aan de hoeveelheid methylgroepen die aan iemands DNA plakken, menen sommige wetenschappers de leeftijd van een persoon te kunnen schatten. Dit wordt de epigenetische klok genoemd.
De onderzoekers, onder leiding van evolutionair antropoloog Elaine Guevara, analyseerden het bloed van 83 chimpansees in de leeftijd van 1 tot 59 jaar. Ze ontdekten dat veroudering ook zijn sporen achterlaat op het genoom (de genetische samenstelling van een organisme) van deze primaten. Meer dan 65.000 plekken bleken onderhevig aan veroudering – waar sommige plekken juist een methylgroep erbij kregen en andere er een verloren.
“Een groot deel van het genoom van chimpansees toont op deze manier een leeftijdsgerelateerd patroon”, zegt Guevara in een persbericht. Aan de hand van de epigenetische informatie konden de onderzoekers vrij nauwkeurig de leeftijd van een chimpansee schatten.
Oorzaak-gevolg
Het tikken van de epigenetische klok van de apen vergeleken de onderzoekers vervolgens met de snelheid waarmee onze epigenetische informatie veranderde. Met andere woorden: verkrijgen en verliezen chimpansees sneller methylgroepen naarmate ze ouder worden? Dit bleek het geval te zijn. De epigenetische klok van de apen tikt sneller dan die van ons.
Guevara geeft echter wel aan dat ze er niet zeker van is of de snelheid waarmee de samenstelling van de methylgroepen verandert, ook daadwerkelijk verantwoordelijk is voor het sneller verouderen van de chimpansees. Een oorzaak-gevolg-gevalletje. Het kan ook zijn dat de apen door een andere oorzaak sneller verouderen dan mensen, en de methylgroepen deze snelheid simpelweg volgen.
Vernieuwend?
Arts-onderzoeker Paul van de Vijver van de Leydenacademy, noemt het een leuk onderzoek, maar vraagt zich wel af wat er echt nieuw aan is. “Dat apen, mensapen, chimpansees sneller verouderen dan mensen wisten we al door gewoon naar ze te kijken. Eigenlijk laten de onderzoekers zien dat de binnenkant reflecteert wat we aan de buitenkant zien”, zegt de Vijver.
De arts-onderzoeker vervolgt: “Het praktische uit dit artikel is dat de makers dus een chimpansee klok hebben gemaakt, en dat we nu dus vrij precies chimpansee leeftijd kunnen berekenen. Dat is voor mensen in het veld vast heel handig. Ze hebben dus een praktisch meetinstrument gemaakt.”
Bronnen: Philosophical Transactions of the Royal Society B, Duke University via EurekAlert!