Al acht jaar observeert een Nederlands team bij de Azoren walvissen en dolfijnen. De onderzoekers willen weten wat het effect is van onnatuurlijke onderwatergeluiden, zoals sonar, op deze dieren en hun prooien. KIJK voer met ze mee.

De zee is allesbehalve een oase van stilte: scheepvaart, bodemonderzoek naar olie en gas, en militaire sonar zorgen voor lawaai in het water. Een scheepsschroef bijvoorbeeld klinkt onder water alsof er een scooter langsrijdt die plotseling het gas vol opendraait. Sonar schalt als een brandalarm. Je kunt je voorstellen dat dit soort geluiden effect heeft op zeedieren. Maar hoeveel hinder brengt herrie onder water teweeg?

Onderwatergeluiden

Dit wordt al langere tijd onderzocht, waardoor wetenschappers al veel te weten zijn gekomen. Zo is inmiddels bewezen dat er een link is tussen het aanspoelen van walvissen en het gebruik van militaire sonarsystemen om onderzeeboten op grote afstand te detecteren. Uit onderzoek blijkt verder dat onderwatergeluid (en dan vooral sonar, scheepvaart en bodemonderzoek) ervoor kan zorgen dat dolfijnen en walvissen minder goed kunnen communiceren.

Bovendien kan geluid het eetgedrag van zeedieren verstoren, waardoor ze minder energie binnen krijgen. Het kan ook dat zeedieren wegtrekken uit een bepaald gebied, of juist op het geluid afkomen en dan tegen een schip botsen, waarna ze gewond of doof (van het geluid) aanspoelen.

NIOZ

Daarnaast kan dit lawaai tot gevolg hebben dat dieren minder rusten en minder tijd met elkaar doorbrengen. Al deze conclusies hebben we te danken aan marien biologen die maandenlang op zee ronddobberen om de geluidseffecten in kaart te brengen.

Het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) draagt een grote steen bij aan dit werk. Het instituut nodigde KIJK onlangs uit om mee te gaan op excursie naar de Azoren, een eilandengroep in de Atlantische Oceaan. In deze relatief rustige wateren wemelt het van de walvissen en dolfijnen die door de marien biologen worden onderzocht. En zo’n avontuur sloegen we natuurlijk niet af.

Dit is het begin van het artikel ‘Zeeën van geluid’ te vinden in KIJK 11/2018. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 oktober tot en met 21 november.

Meer informatie:

• Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ)
• Spatial avoidance to experimental increase of intermittent and continuous sound in two captive harbour porpoises – Environmental Pollution
• YouTube: Why the ocean is getting louder
• Moving in concert: Social and migratory behaviour of dolphins and whales in the North Atlantic Ocean – Proefschrift UvA

Tekst: Anne van Kessel

Beeld: iStock

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!