Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Uit nieuw onderzoek zou blijken dat het aantal oermensen dat rondliep op aarde tussen de 800.000 en 900.000 jaar geleden flink kelderde.
Eind 2022 sprong de teller van het aantal mensen ter wereld van 7.999.999.999 naar 8.000.000.000. Een duizelingwekkend getal. En dat terwijl de mensheid in de steentijd bijna van de aardbodem was gevaagd, zo suggereerden Chinese wetenschappers onlangs. Hun DNA-studie zou uitwijzen dat een piepkleine groep oermensen de soort 117.000 jaar lang in stand wist te houden.
Lees ook:
- ‘Mensachtige Sahelanthropus was eerste die rechtop liep’
- Onze ultramobiele armgewrichten ontwikkelden als remmen voor klimmende apen
Menselijke fossielen
De onderzoekers analyseerden het DNA van ruim drieduizend nog levende mensen uit verschillende bevolkingsgroepen. Hierin vonden ze het bewijs dat onze voorouders tussen 813.000 en 930.000 jaar geleden door een flessenhals moesten. Bepaalde stukken DNA leken namelijk zo sterk op elkaar dat de mensen ooit heel erg nauw aan elkaar verwant moeten zijn geweest. Door hier verdere berekeningen op los te laten, concludeerden de wetenschappers dat het aantal reproducerende oermensen, de effectieve bevolkingsgrootte genoemd, gekelderd was van 100.000 naar 1280.
Er is wel kritiek op deze conclusie, zo laat archeoloog Wil Roebroeks van de Universiteit Leiden ons weten. “Genetici hebben vaker DNA-onderzoek uitgevoerd om iets te kunnen zeggen over de populatiegrootte in het verleden, maar hebben een extreme flessenhals als deze niet ontdekt.” Bovendien zijn er best wat archaeologische vindplaatsen en menselijke fossielen uit deze tijd gevonden, in Afrika, Europa en Azië, wat doet vermoeden dat mensen 800.000 tot 900.000 jaar geleden wel degelijk wijd verspreid waren.
Klimaatverandering
Maar stel, de Chinezen hebben gelijk: wat veroorzaakte dan de flessenhals? De onderzoekers wijzen op klimaatverandering als mogelijke boosdoener. Deze viel namelijk min of meer samen met het aanbreken van een aantal ijstijden die uitdagingen zoals droogte met zich mee konden brengen.
Hoogleraar evolutiebiologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam Nico van Straalen vindt het echter wel erg gemakkelijk om alles toe te schrijven aan klimaatverandering. “Er zijn altijd wel een paar rare fluctuaties in het klimaat. Wat we hier zien, kan ook gewoon een demografisch effect zijn: elke populatie heeft de neiging om uit te sterven, vooral als de dichtheid nog niet zo hoog is en het verspreidingsgebied beperkt. Zo is ook de neanderthaler uitgestorven.”
Vuur beheersen
Het einde van de flessenhals, kwam volgens de onderzoekers onder andere doordat de oermensen het vuur leerden beheersen en het leven daardoor makkelijker werd. Maar dat lijkt Roebroeks sterk. “Er is één vindplaats in Israël waar bewijs zou zijn gevonden dat daar rond 800.000 jaar geleden regelmatig een vuurtje gestookt werd. Deze studie is niet onomstreden. In Europa werd vuur pas vanaf zo’n 400.000 jaar geleden regelmatig gebruikt.” Kortom: aan dit onderzoek zitten nog wel de aardige haken en ogen.
Bronnen: Science, The Guardian, de Volkskrant
Beeld: iStock/Getty Images