Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Elke twee tot zeven jaar waarschuwen meteorologen voor het weersfenomeen El Niño, zo ook nu. Wat dat precies inhoudt, lees je hier.
El Niño is officieel begonnen, berichtten verschillende media deze week. Onderzoekers van het meteorologische instituut NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) waarschuwen dat dit natuurverschijnsel later dit jaar en in 2024 voor extreem weer kan zorgen. Maar wat is El Niño? En wat is het verschil met het fenomeen La Niña?
Lees ook:
Wat is El Niño?
El Niño is een terugkerend natuurverschijnsel rond de evenaar in het oostelijke deel van de Grote Oceaan – die soms ook de Stille Oceaan wordt genoemd. De oppervlaktetemperatuur van de zee ligt dan tot 3 graden Celsius hoger dan normaal voor de tijd van het jaar. De opwarming – die elke twee tot zeven jaar plaatsvindt – duurt gemiddeld een half jaar en is zo sterk doordat bij El Niño de zogeheten passaatwind boven de Grote Oceaan afzwakt of zelfs helemaal stilvalt. Deze wind waait van oost naar west en zorgt er normaal gesproken middels drifstromen voor dat koud water aan de oppervlakte wordt gebracht voor de kust van Zuid-Amerika.
De effecten van El Niño zijn vaak het sterkst in december. Zo is het natuurverschijnsel ook aan zijn naam gekomen: el niño betekent ‘de kleine jongen’ en verwijst naar het kerstkindje dat in december is geboren. Vissers uit Peru zouden ooit deze naam hebben bedacht.
De vorige El Niño was in 2019 en bleek relatief mild. Maar tijdens de El Niño die daaraan voorafging, in 2016, werden de hoogste temperaturen op aarde ooit gemeten. Dat temperatuurrecord zal dit jaar of volgend worden gebroken, verwachten meteorologen, onder invloed van het teruggekeerde natuurverschijnsel in combinatie met klimaatverandering.
Waarom is El Niño een probleem?
Normaal gesproken wordt het water in het oostelijke deel van de Grote Oceaan aangevoerd door een stroming uit de Zuidpool. Dat water is rijk aan voedingsstoffen en dus vis. In een El Niño-jaar treedt echter een stroming op die tropisch oceaanwater aanvoert uit de omgeving van Indonesië en de Filipijnen. Dat water bevat minder voedingsstoffen en dus ook veel minder vis. Voor vissers is El Niño dus een economische ramp.
Dat El Niño er weer aan zit te komen, heeft overigens niet alleen gevolgen voor Zuid-Amerika, maar voor de hele wereld. De opwarming van de oceaan brengt namelijk ook extra warmte in de lucht. Dat zorgt op zijn beurt voor een tijdelijke extra opwarming van de aarde met als gevolg dat het opgewarmde oceaanwater sneller verdampt dan normaal. Aan de oostkant van de Grote Oceaan – en dus de westkust van Zuid-Amerika – veroorzaakt dat zware regenval en daarmee ook aardverschuivingen en modderlawines. Aan de andere kant van de Grote Oceaan, van Australië tot Indonesië, leidt El Niño juist tot extreme droogte en daardoor bosbranden. En die bosbranden leveren weer een forse bijdrage aan het broeikaseffect.
Wat is La Niña?
El Niño wisselt af met zijn tegenhanger, La Niña (‘de kleine meid’). Terwijl bij El Niño het water van de Grote Oceaan opwarmt, is bij La Niña de temperatuur juist ongewoon laag. Het fenomeen ontstaat doordat de koude stromen uit de diepte van de oceaan naar bovenkomen als gevolg van een sterke passaatwind.
De koude zeestroming kan leiden tot veranderingen in de regenval en in atmosferische circulatie en druk, met ingrijpende effecten op het wereldwijde klimaat als gevolg. Er is bijvoorbeeld een verband tussen La Niña en rampzalige overstromingen in Noord-Australië. In 2010 leidde La Niña tot de ergste overstromingen ooit in Queensland, met een schade van meer dan 2 miljard Australische dollar (1,25 miljard euro) en de evacuatie van ruim tienduizend mensen. Maar er zijn ook positieve effecten van La Niña. Zo leidt de opstuwing van voedselrijk water tot een verhoogde visstand, wat goed is voor de Zuid-Amerikaanse visindustrie.
Bronnen: KNMI, NRC, Columbus Travel 2012
Beeld: Juan Gaertner/SPL/Getty Images