Zorgwekkend, zo noemt de WHO de vogelgriepvariant die nu rondgaat en veel slachtoffers maakt – ook onder mensen. Waar spreken we over als we het over vogelgriep hebben?

Vorige week riep de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) haar lidstaten op om extra waakzaam te zijn voor de vogelgriep. In totaal raakten ongeveer 870 mensen, verspreid over 21 landen, besmet met de ziekte. De helft van hen overleed – waaronder onlangs een Cambodjaans meisje van elf jaar. Maar wat is vogelgriep nu precies?

Lees ook:

• Slaap je sneller en beter na de seks?
• Wat zijn PFAS en waarom zijn ze zo schadelijk?

Letters en cijfers

Zoals de naam al verklapt, behoort de ziekte toe aan de griepfamilie. Er zijn drie griepsoorten: A, B en C. A is de meest voorkomende, en daar wordt de vogelgriep ook onder geschaard. Het geheim van de A-griep zit hem in de typering: Influenza-A kennen we bijvoorbeeld ook wel als H1N1.  

H staat voor hemagglutinine en N voor neuraminidase. Beide zijn eiwitten die zich op het oppervlak van het virus manifesteren. Het nummer erachter staat voor de volgorde waarin de specifieke eiwitvarianten zijn ontdekt. Tot nu toe zijn er achttien H’s en elf verschillende N’s gevonden.

De vogelgriep waaraan onder meer het Cambodjaanse meisje overleed, is onlosmakelijk verbonden met de letter-cijfer-combinatie H5N1. Specifieker: het gaat om H5N1 type 2.3.4.4b. Deze variant gaat rond sinds 2020, en trok eind vorig jaar ook al flink de aandacht. Toen onderging het virus in een nertsenfokkerij in Noord-Spanje verschillende mutaties waardoor het zich makkelijker verspreidde onder zoogdieren, en de nertsen tot slachtoffer maakte.

Mens op mens?

Vogelgriep komt echter voornamelijk voor bij pluimvee en sommige wilde vogelsoorten, zoals zwanen. Als een vogel is besmet met het virus gaat hij raar draaien met zijn kop, vertoont hij sloom gedrag, stopt met het maken van geluid, en kan hij gedesoriënteerd en apathisch overkomen. Bij mensen veroorzaakt vogelgriep dezelfde symptomen als bij een gewone wintergriep: koorts, hoofdpijn, spierpijn, hoest of oogontsteking (conjunctivitis). Soms dus zo heftig dat het een dodelijke afloop tot gevolg heeft.

Momenteel is er geen bewijs dat het vogelgriepvirus van mens op mens kan overspringen, al wordt dit nu wel onderzocht bij het type 2.3.4.4b. De vader van het Cambodjaanse meisje testte onlangs namelijk ook positief op de vogelgriep, maar overleeft de ziekte. Of hij besmet raakte via zijn dochter of de vogels, is nog onduidelijk. Elf andere mensen met wie het kind contact heeft gehad, zijn niet ziek geworden, zo meldt de WHO.

Bronnen: RIVM, de Volkskrant

Beeld: Peter Garrard Beck/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!