Paleontologen hebben twee fossielen gevonden van lampreien gevonden. Deze kaakloze bloedzuigende vissen waren opvallend groot.

Lampreien zijn primitieve vissen met een palingachtig uiterlijk die hun zuigmond vol tanden gebruiken om zich aan andere vissen vast te klampen. Deze kaakloze vissen bestaan al ruim 360 miljoen jaar maar er zijn weinig fossielen van gevonden. Paleontologen van de Chinese Academy of Sciences hebben nu toch twee nieuwe fossielen kunnen vinden. En die zijn opvallend groot. Ze beschrijven hun vondst in Nature Communications.

Lees ook:

• Uniek fossiel van trilobiet mét darminhoud onthult eetgedrag
• Nieuwe vogelachtige dino werpt licht op oorsprong van vroege vogels
• Gevecht tot de dood vereeuwigd na vulkaanuitbarsting

Vampiergedrag

De meeste lampreien (ook wel prikken genoemd) hebben een complexe levenscyclus die uit verschillende stadia bestaat. Volwassen exemplaren hebben een zuigmond waarmee ze zich aan andere vissen vastklampen om vervolgens met een rasptong een gat in de huid te boren. Daarna voeden ze zich als een soort vampier met het vlees en bloed van hun slachtoffer. Niet alle lampreien vertonen dit parasitaire gedrag, sommige soorten eten in hun volwassen stadium niks meer en leven voort op het voedsel dat ze als larve hebben gegeten.

Van de vroegste lampreien is bekend dat ze klein waren, slechts een paar centimeter lang. Bovendien hadden ze toen nog geen krachtige mond. Ze waren dus nog niet zulke geduchte parasieten als sommige levende soorten. Maar doordat er slechts een paar fossielen zijn ontdekt, blijft hun evolutionaire geschiedenis onduidelijk. Wanneer lampreien bijvoorbeeld complexere tanden ontwikkelden, is onbekend.

Verassend groot

De wetenschappers ontdekten de twee nieuwe fossielen in Noord-China en schatten dat die 160 miljoen jaar oud zijn. Opmerkelijk genoeg gaat het hier om twee enorm grote exemplaren – ze zijn ruim tien keer groter dan de vroegste lampreiensoorten. De grootste van de twee, Yanliaomyzon occisor, is ruim 64 centimeter lang. Van de ander, Yanliaomyzon ingensdentes, was het fossiel niet compleet genoeg om een betrouwbare lengte te geven, maar de wetenschappers denken dat die een stukje kleiner was.

Nu levende lampreisoorten bereiken soms nog grotere lengtes. Volwassen exemplaren worden zo’n 13 tot 100 centimeter lang.

De monddelen van de twee lampreisoorten zijn goed gefossiliseerd en bewijzen – samen met de lengte van de fossielen – dat lampreien in het Juratijdperk al een sterke mond, grotere lichaamslengte en roofzucht hadden ontwikkeld.

Toch ergens anders ontstaan

Hoewel lampreien zowel op het noordelijk als het zuidelijk halfrond voorkomen, leven er in het noorden meer soorten. Wetenschappers gingen er daarom vanuit dat de kaakloze vissen daar hun oorsprong vinden. Maar de gevonden fossielen lijken juist het meest op een soort die op het zuidelijk halfrond leeft. De paleontologen denken daarom dat ze misschien toch daar zijn ontstaan.

Doordat lampreien maar zelden goed fossiliseren is hun evolutionaire geschiedenis voor een groot deel onbekend. Maar de vondst van deze goed bewaarde exemplaren licht nu eindelijk een tipje van de sluier op.

Bronnen: Nature Communications, Nature, IFL Science

Beelden: Heming Zhang

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!