Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De laatste kolonie van driehonderd wolharige mammoeten die nog geen 4000 jaar geleden uitstierf, leidde geen comfortabel leven, suggereert nieuw onderzoek.
In de Noordelijke IJszee, ten noorden van Siberië, ligt het eiland Wrangel. Van dit eiland wordt aangenomen dat het de thuisbasis was van een van de laatst overgebleven populaties wolharige mammoeten (Mammuthus primigenius). Deze kolonie van grofweg driehonderd dieren overleefde tot circa 3700 jaar geleden. Aangenomen wordt dat de olifantachtigen stierven door schadelijke genetische mutaties. Nu heeft een groep wetenschappers dit ook aangetoond in het lab.
Lees ook:
Verslechterde functies
Het is niet de eerste keer dat wetenschappers genen van de wolharige mammoet onder de loep nemen. Eerder onderzoek (2017) wees uit dat het DNA van deze olifantachtigen schadelijke mutaties bevatten. Op basis van de gendefecten maakte het onderzoeksteam op welke functies hierdoor waren verslechterd.
Zo dachten de wetenschappers dat de mammoet een verslechterde reukzin had, evenals een dunnere satijnachtige vacht en andere eiwitten in zijn urine. Dit laatste klinkt misschien niet als een directe bedreiging, maar mammoeten kozen hun partner op basis van de unieke odeur van hun plas. En ook de hiërarchie binnen een groep werd bepaald door de urinegeur.
De huidige studie borduurt op dat onderzoek voort, alleen hebben de onderzoekers nu de genen daadwerkelijk in het lab op de proef gesteld.
Gendefect
De wetenschappers van de Universiteit van Buffalo vergeleken het DNA van de wolharige mammoet met drie moderne Aziatische olifanten en twee mammoeten – een die 44.800 jaar geleden leefde, en een die tot 20.000 jaar geleden gedijde. Uit deze vergelijkingen herkenden ze mutaties, uniek voor de mammoet op Wrangel, die verband hielden met defecten in spermacellen, de neurologische ontwikkeling, de insulinegevoeligheid en reukreceptoren.
Het team kloonde deze gemuteerde genen en plaatste ze in genetisch gemodificeerde klauwkikkerembryo’s in petrischaaltjes. Vervolgens bestudeerde het hoe de eiwitten, die door de genen tot expressie werden gebracht, interacties aangingen met andere genen en moleculen. Ook keken de onderzoekers naar hoe sommige gemuteerde genen in huidcellen van olifanten tot expressie kwamen.
De resultaten bevestigden wat onderzoekers al lange tijd vermoedden: de laatste kolonie van circa driehonderd wolharige mammoeten op Wrangel waren er niet al te best aan toe. Ze leden aan neurologische stoornissen, konden slecht ruiken en veel van de mannelijke olifantachtigen waren onvruchtbaar.
Arme drommels
“Hoewel we niet terug in de tijd kunnen reizen om de laatste mammoeten met onze eigen ogen te aanschouwen, brengt het onderzoek wel sterke aanwijzingen aan het licht. Namelijk dat deze arme drommels toch behoorlijk wat aandoeningen onder de leden gehad moeten hebben”, zegt paleontoloog Dennis Voeten, die niet was betrokken bij de studie.
Toch blijft het de vraag of de slechte genenpoel de oorzaak of slechts de aanleiding was voor het uitsterven van de soort. Voeten: “Ik sluit niet uit dat er andere of aanvullende factoren een rol in het uiteindelijke uitsterven hebben gespeeld. Mochten de mammoeten elders uitgestorven zijn, omdat het klimaat te warm werd, en de Wrangel-mammoetjes daardoor op ‘hun’ eiland geïsoleerd raakten, dan zou de oorzaak van het uitsterven feitelijk ook in de aanhoudende klimaatverbetering na de laatste ijstijd gezocht kunnen worden. Genetische degradatie als gevolg van inteelt treedt op als de populatie steeds kleiner wordt, maar of dat dit de mammoeten uiteindelijk ook de das heeft omgedaan zal nog moeten blijken.”
De onderzoekers hopen desondanks dat het mogelijke tragische einde van de mammoet milieubeschermers wakker schudt. Voor deze beesten was het te laat, maar de bevindingen kunnen leiden tot betere beschermstrategieën voor dieren die op dit moment worden bedreigd.
Bronnen: Genome Biology and Evolution, ScienceAlert, New Atlas
Beeld: Mauricio Antón/CC BY 2.5