Vanavond gaat de Ariane 6 raket voor de eerste keer naar de ruimte. Waarom is dit belangrijk, hoe ziet de raket eruit en welke rol speelt Nederland? Alles wat je wil weten over Europa’s nieuwe raket.

Als alles volgens plan verloopt, vertrekt de Ariane 6-raket vanavond tussen 20.00 uur en 23.59 uur Nederlandse tijd voor de eerste keer naar de ruimte. Na een raketloze periode krijgt Europa hiermee eindelijk weer onafhankelijk toegang tot de ruimte. De lancering is te volgen via de livestream onderaan dit artikel. Maar eerst vijf prangende vragen over Ariane 6.

Update: Ariane 6 is op 9 juli 2024 om 21.00 uur Nederlandse tijd succesvol gelanceerd. Tijdens de laatste fase van de testvlucht waren er wel problemen met de Vinci-motor. Hierdoor is de raket niet opgebrand in de atmosfeer, maar zweeft hij nog in een baan rond de aarde.

Waarom wil Europa een nieuwe raket?

De Ariane 5, de voorganger van Ariane 6, was een heavy-lift draagraket die zware payloads – zoals grote satellieten en wetenschappelijke instrumenten – naar de ruimte heeft gebracht. En hoewel Ariane 5 erg succesvol was, was hij ook erg duur. Doordat het ruimteverkeer enorm is toegenomen wilde de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) een goedkopere raket. In 2014 begon daarom de ontwikkeling van Ariane 6.

Maar de plannen liepen flink uit, waardoor de nieuwe raket nog niet klaar was toen Ariane 5 in juli 2023 zijn laatste vlucht maakte. Doordat ESA’s kleinere raket Vega C technische problemen had, zat de ruimtevaartorganisatie tijdelijk zonder raketten.

De ESA moest uitwijken naar externe partijen, zoals SpaceX. Maar dat betekent dat je een deel van de regie uit handen geeft. Ariane 6 moet ervoor zorgen dat Europa weer zelfstandig toegang heeft tot de ruimte.

En dat is belangrijk. Want naast wetenschappelijke instrumenten lanceert Europa ook gevoeligere satellieten met geheime technologieën voor bijvoorbeeld militaire doeleinden. Die mogen niet zomaar met een Russische of zelfs Amerikaanse raket mee.

Lees ook:

• Drie keer is scheepsrecht: derde lanceerpoging Starship eindelijk een succes
• Europese satelliet EarthCARE moet prangende klimaatvraag beantwoorden

Hoe ziet Ariane 6 eruit?

De Ariane 6 heeft twee versies, de raket die vandaag wordt gelanceerd is 56 meter hoog, heeft een doorsnede van 5,4 meter en beschikt over twee boosters, ook wel hulpraketten. Deze versie heet de Ariane 62.

De payload, bagage zoals satellieten en wetenschappelijke instrumenten, zit in het bovenste deel van de raket. Dat deel is standaard 14 meter hoog. Maar als er meer mee moet, kan dat worden verwisseld voor een 20 meter hoog compartiment. De 62 meter hoge raket krijgt dan ook vier boosters (vandaar de naam Ariane 64) om het extra gewicht te kunnen lanceren.

De Ariane 6 is een zogenoemde tweetrapsraket. De eerste trap ontbrandt en stuwt de raket bij de lancering omhoog. Als de brandstof op is, valt de eerste trap af en ontsteekt de tweede trap, waardoor de raket in voortstuwing blijft.

Hoe verloopt de lancering?

Ariane 6 vertrekt van de Europese raketbasis in Frans-Guyana. Doordat deze locatie dicht bij de evenaar ligt, krijgt de raket een extra ‘zetje’ door de draaiing van de aarde. Ten noorden en oosten ligt bovendien ook oceaan, waardoor de raket niet over bewoonde gebieden hoeft te vliegen.

Als eerste wordt de Vulcain-motor in de eerste rakettrap ontstoken. Na 7 seconden volgen ook de boosters, Ariane 6 verlaat dan het lanceerplatform, de zogenoemde lift-off. Na 2 minuten en 16 seconden hebben de boosters hun werk gedaan, scheiden zich van de raket, en vallen in de oceaan.

Ongeveer 3,5 minuut na lift-off passeert Ariane 6 de Kármánlijn, de denkbeeldige grens van de ruimte. Maar dan is hij nog lang niet op bestemming. Rond 7,5 minuut stopt de Vulcain-motor pas met branden, waarna de eerste trap van de raket afvalt. Secondes daarna geeft de Vinci-motor in de tweede rakettrap ongeveer 10 minuten lang een boost. De raket vliegt dan 40 minuten lang zonder motor, waarna de Vinci-motor weer een korte boost geeft.

Een uur en 5 minuten na lift-off worden de eerste satellieten losgekoppeld. Later geeft de Vinci-motor een derde en laatste boost en worden na 2 uur en 40 minuten ook de laatste payloads losgekoppeld.

De verschillende boosts van de Vinci-motor maken het mogelijk om met één raket meerdere satellieten in verschillende banen te brengen.

De raket keert na afloop terug naar de atmosfeer om daar op te branden.

Bekijk hieronder een animatie van de eerste vlucht.

Waarom is Ariane 6 niet herbruikbaar?

De raketten van het Amerikaanse SpaceX zijn deels opnieuw te gebruiken doordat de eerste trap weer op aarde kan landen. Ariane 6 kan dat niet; sommige onderdelen belanden in de Atlantische Oceaan en andere branden op in de atmosfeer. Waarom is hiervoor gekozen?

Hoewel de ESA dolgraag zou willen dat Ariane 6 na lancering weer kon landen, is die technologie in Europa nu gewoon nog niet klaar. De Amerikanen hebben simpelweg een voorsprong. Maar er wordt wel aan gewerkt, er zijn al meerdere hop tests gedaan waarbij een raket een klein stukje omhoogvliegt en weer landt.

Ariane 6 zal waarschijnlijk nooit herbruikbaar worden. Om te kunnen landen zijn er namelijk extra motoren nodig. Ariane 6 heeft alleen grote lanceringsmotors, maar als je die zou activeren tijdens een landing, vliegt de raket juist weer terug naar de ruimte.

Wat is de rol van Nederland?

De verschillende onderdelen van Ariane 6 worden in heel Europa gemaakt, waaronder bij Airbus in Oegstgeest. Daar maken technici – en een geavanceerde robot – twee motorophangingen.

De grootste daarvan is voor de Vulcain-motor in de eerste trap. Deze zogenoemde Vulcan Aft Bay is een grote aluminium cilinder van 5,1 meter hoog en met een doorsnede van 5,4 meter. Het bijna 5000 kilogram wegende geheel wordt bedekt met kurk om het aluminium te beschermen tegen de extreme temperaturen tijdens de lancering.  

Het tweede onderdeel is de Vinci Thrust Frame, een grote aluminium kegel (1,8 x 4,6 meter en 330 kilogram) waar de Vinci-motor van de tweede rakettrap aan wordt bevestigd.

De onderdelen die Airbus voor de eerste lancering heeft gemaakt zijn nu al twee jaar geleden uit de fabriek vertrokken. Ondertussen werkt het bedrijf alvast aan de tiende raket.

Ook Aerospace Propulsion Products uit Klundert in Noord-Brabant levert een belangrijke bijdrage, namelijk de raketontstekers. Deze onderdelen produceren in feite een grote steekvlam die nodig is om de raketmotoren te ontsteken.

Volg de lancering van Ariane 6 live

Bronnen: ESA, persbijeenkomst bij Airbus NL

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!