Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Je hebt sterexplosies die we supernovae noemen, exemplaren die we novae noemen, en nu zijn er ook nog eens micronovae.
Extreem zware sterren eindigen hun leven met een klapper. Als het hemellichaam instort onder zijn eigen zwaartekracht neemt de druk zo toe dat er uiteindelijk een explosie teweeg wordt gebracht. Astronomen spreken dan van een supernova. Een minder heftige versie daarvan wordt een nova genoemd. En onderzoekers van onder meer de Universiteit van Amsterdam en Radboud Universiteit Nijmegen hebben een nog zwakkere versie gevonden: de micronova.
Lees ook:
Micronova
Bij een supernova wordt de ster deels weggevaagd, terwijl hij een nova ‘overleeft’. Dit is het grootste verschil tussen de twee explosies. Ook kunnen supernovae tot stand komen vanuit een enkele ster, terwijl novae alleen plaatsvinden in dubbelstersystemen met een witte dwerg: een compacte ster aan het einde van zijn leven. De dwerg ‘steelt’ dan waterstof van zijn buurster als deze dichtbij genoeg staat. Zodra de waterstof het hete oppervlak van de dwerg raakt, treedt er kernfusie op: de waterstofatomen smelten samen tot helium. Hier komt in korte tijd veel energie bij vrij; zoveel dat een explosie zich over het gehele oppervlak van het hemellichaam verspreidt.
Een micronova is een kleinere versie van hetzelfde fenomeen. Het team ontdekte er drie in de gegevens van TESS, een satelliet van de NASA die op zoek is naar exoplaneten. De astronomen zagen heldere flitsen afkomstig van witte dwergen. In tegenstelling tot gewone novae die wekenlang ‘flitsen’, hielden deze het slechts een paar uur vol.
Speurwerk
Volgens de astronomen is er maar één manier om deze flitsen te verklaren: ze worden veroorzaakt door de magnetische velden van de witte dwergen. Net als de aarde heeft elke ster een magnetisch veld. In het geval van een micronova is deze zo sterk dat al het materiaal dat de dwerg van zijn buur steelt door de velden meegevoerd wordt. De magneetvelden, en dus ook het materiaal van de buurster, komen samen op de polen van de dwerg. Hierdoor vindt de kernfusie alleen bij de magnetische polen plaats, en kan de explosie zich niet over het gehele oppervlak verspreiden. De knal is dan een miljoen keer zo klein en veel korter.
Met deze ontdekking zet het team een nieuw soort sterexplosie op de kaart. Dit brengt gelijk een hoop vragen met zich mee: hoe zeldzaam is een micronova? Hoeveel micronovae kan een witte dwerg meemaken? Zijn er buiten de magnetische velden nog andere manieren waarop een micronova kan ontstaan? Om deze vragen te beantwoorden, willen de astronomen veel meer van dit soort explosies gaan bestuderen. Dat wordt een uitdaging, want door hun korte duur mis je ze makkelijk. Om dit fenomeen beter te begrijpen, zal dus flink wat speurwerk nodig zijn.
Beeld: ESO/M. Kornmesser, L. Calçada