Ze zijn volop in het Melkwegstelsel te vinden, maar hoe magnetars ontstaan is astronomen nog steeds een raadsel. Een nieuwe ontdekking licht een tipje van de sluier op.

Hij maakt deel uit van een dubbelster (waarbij die samen met een andere ster om een gemeenschappelijk zwaartepunt cirkelt), bevat veel helium en is een paar keer zwaarder dan onze zon. Met die informatie moesten sterrenkundigen het lange tijd doen, maar met behulp van diverse telescopen verspreid over de hele wereld hebben ze eindelijk meer kennis weten te vergaren over ster HD 45166. Hij heeft een enorm sterk magneetveld en zou een voorloper zijn van een zogeheten magnetar.

Lees ook:

• Astronomen meten mysterieuze radiogolven
• Dit zeldzame sterrenpaar heeft een ultrakorte omloopbaan

Magnetar

Magnetars zijn neutronensterren, het twintig kilometer brede overblijfsel van een zware ster die aan het eind van zijn leven ontploft als supernova. Zo’n neutronenster is zwaarder dan de zon, en de zwaartekracht is zo sterk dat alle normale atomen in het binnenste worden samengeperst tot ongeladen kerndeeltjes: neutronen.

Bijzonder aan magnetars is hun ongewoon sterke magneetveld. Dat is honderd tot duizend keer sterker dan van ’gewone’ neutronensterren, en die halen al veldsterktes van tien miljard keer sterker dan een koelkastmagneet. Ze worden dan ook de sterkste magneten in het heelal genoemd.

Magnetische heliumster

Sterrenkundigen houden al jaren HD 45166, die zich op ongeveer 3000 lichtjaar afstand van de aarde bevindt, in de gaten. Maar verder dan die hierboven genoemde karaktereigenschappen kwamen ze niet. Totdat een team, onder leiding van Tomer Shenar van de Universiteit van Amsterdam, besloot om de ster met verschillende faciliteiten van over de hele wereld te bestuderen, waaronder die van de ESO. Het ontdekte toen dat HD 45166 het sterkste magnetische veld heeft dat ooit bij een zware ster is aangetroffen.

De waarneming markeert de ontdekking van de allereerste zware magnetische heliumster – een nieuw type ster. “Het is fantastisch om een nieuw type astronomisch object te ontdekken,” zegt Shenar in een persbericht, “vooral als dit zich al die tijd recht voor onze neus bevond.”

HD 45166 zou volgens de onderzoekers ook aanwijzingen geven over de oorsprong van magnetars: berekeningen wijzen erop dat de ster als magnetar zal eindigen. Terwijl hij onder zijn eigen zwaartekracht bezwijkt, zal zijn magnetische veld sterker worden. Uiteindelijk verandert HD 45166 in een uiterst compacte kern met een magnetisch veld van ongeveer 10 miljard tesla.

Monster

“Dit werk presenteert een belangrijk nieuw puzzelstuk in de magnetarpuzzel”, laat astronoom Floor Broekgaarden desgevraagd weten. “Wetenschappers weten niet precies hoe magnetars vormen, maar in de afgelopen jaren is het wel duidelijk geworden dat magnetars waarschijnlijk een superbelangrijke rol spelen in het veroorzaken van een grote variëteit aan kosmische explosies in ons universum: van fast radio bursts tot super luminous supernova en gamma- en röntgenstralinguitbarstingen. Magnetars zijn dus eigenlijk echt de monsters van ons heelal!” 

“Een van de theorieën is dat magnetars zich vormen uit magnetische zware sterren die, wanneer ze imploderen aan het einde van de ster z’n leven, een neutronenster vormen met een nog veel sterker magneetveld. Een grote uitdaging in deze theorie is dat we alleen nog nooit zo’n zware ster met een sterk magneetveld hadden waargenomen. Met deze nieuwe waarnemingen van HD 45166 hebben Shenar et al. voor het eerst zo’n ster gevonden, en meteen een zeer goede kandidaat voor een magnetar, omdat deze ster al bijna aan het einde van zijn leven is (op kosmische schaal dan). Het is dus heel waarschijnlijk dat dit een magnetar kan vormen.”

Bronnen: Science, ESO persbericht

Beeld: ESO/L. Calçada

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!