Zijn er vóór de mens beschavingen geweest in ons zonnestelsel die her en der technologie hebben achtergelaten? Een Amerikaanse wetenschapper besloot die mogelijkheid aan een nader onderzoek te onderwerpen.

De zoektocht naar intelligent buitenaards leven komt in KIJK geregeld voorbij. Maar astronoom Jason Wright van Pennsylvania State University stelt in een recent artikel voor om het over een andere boeg te gooien: hij vindt dat we ook op zoek moeten naar tekenen van intelligent aards leven. Daarmee bedoelt hij dat er misschien in ons zonnestelsel nog resten van technologie zijn te vinden van een beschaving die lang, lang geleden ontstond op onze eigen planeet of een van zijn buren.

Achtergelaten technologie

Waar komt dit nogal buitenissige idee van Wright vandaan? Stel, zegt hij, dat we ooit ergens in ons zonnestelsel iets vinden dat duidelijk door een intelligente soort is gemaakt maar niet door ons; een mogelijkheid die in de wetenschappelijke literatuur over buitenaards leven nog weleens wordt besproken. Wat is dan waarschijnlijker: dat een soort afkomstig van een planeet die rond een andere ster beweegt hierheen is gereisd? Of dat het bouwsel gemaakt is door een eerdere beschaving uit ons eigen zonnestelsel?

De meeste wetenschappers die zich überhaupt met dit onderwerp bezighouden, gaan uit van het eerste, en denken dan met name aan kleine, onbemande verkenningsscheepjes. Wright zou echter zijn geld juist zetten op de laatste mogelijkheid. Gegeven de grote afstanden tussen de sterren en het feit dat in ons zonnestelsel aantoonbaar alle ingrediënten voor leven aanwezig zijn (anders waren wij er niet geweest), “is het misschien wel aannemelijker dat de oorsprong van de technologie lokaal is dan dat een buitenaardse soort de interstellaire ruimte heeft overgestoken en hem hier heeft achtergelaten”.

Geen mensen

Vervolgens stort Wright zich op de vraag: kan het zo zijn dat hier op aarde eerder een technologische beschaving is ontstaan? Aan de ene kant een voor de hand liggende locatie; de aarde is de enige plek in ons zonnestelsel waarvan we zeker weten dat er leven is. Aan de andere kant hebben we het aardoppervlak natuurlijk beter doorzocht dan welke andere plek in het heelal dan ook. En sporen van geavanceerde technologie die stamt van ver voor de ons bekende beschavingen zijn we nooit tegengekomen.

Het feit dat die sporen ontbreken, bewijst echter niet dat er nooit zo’n vroege, technologische beschaving is geweest. Wel moet die dan heel lang geleden hebben bestaan. Want, zo zegt Wright: had hij slechts enkele duizenden jaren geleden gefloreerd, dan hadden historische bronnen ons er wel wat over verteld. Was zo’n beschaving er enkele tienduizenden jaren geleden, dan hadden archeologen er ongetwijfeld wat van teruggevonden. En hebben we het over een beschaving van miljoenen jaren geleden, dan hadden de geologen er wellicht nog tekenen van aangetroffen.

Technologie van honderden miljoenen jaren geleden zou echter inmiddels volledig zijn uitgewist door het verschuiven van de tektonische platen, stelt Wright. Dus toen kon er in principe een nooit ontdekte beschaving zijn geweest op aarde. Waarbij we het dan waarschijnlijk niet meer hebben over mensen of iets wat daarop lijkt.

Klinkt spectaculair, met de kanttekening dat niet het héle aardoppervlak door de platentektoniek is ‘uitgewist’ in de loop der tijden. Voor die gebieden zal er dus een andere reden moeten worden bedacht waarom er geen tekenen van verdwenen beschavingen van honderden miljoenen jaren geleden zijn te vinden.

Venusiaanse bouwsels

Ook onze buurplaneten zouden ooit een technologische beschaving hebben kunnen herbergen, vervolgt Wright. Op Venus lijkt dat in eerste instantie niet erg waarschijnlijk. Aan het oppervlak heerst namelijk een gemiddelde temperatuur van zo’n 480 graden Celsius, terwijl de druk er even hoog is als 9 kilometer onder water hier op aarde. Niet zo gek dus dat aardse landers het er op zijn hoogst een paar uur uithouden voordat ze er de brui aan geven.

Er zijn echter wetenschappers die vermoeden dat Venus in het verleden een stuk geschikter voor leven was. Radaronderzoek van het oppervlak van de planeet heeft echter geen tekenen van grote bouwwerken of iets dergelijks opgeleverd. Maar goed, wie weet waren de bouwsels van de oude Venusianen wel niet bestand tegen miljoenen jaren aan hitte en extreem hoge druk; wie zal het zeggen?

En dan is er natuurlijk nog Mars. Ook die planeet was in het verleden wellicht een stuk leefbaarder dan nu. Het lijkt er in elk geval op dat er ooit vloeibaar water aan het oppervlak te vinden was. Aan de andere kant hebben we met al onze Marsrovers en -satellieten tot nu toe geen tekenen gezien van een technologische beschaving. (Al denken sommigen daar anders over…) Maar, zo zegt Wright, wie weet komt dat doordat erosie door wind en stof daar inmiddels korte metten mee heeft gemaakt en is er onder de grond wél nog wat te vinden.

Stokoude kernenergie

Kortom: voor zowel onze eigen planeet als zijn buren is niet uit te sluiten dat er technologie te vinden is die niet door ons is gebouwd. Wright stelt daarom voor om op aarde bijvoorbeeld oude gesteentes aan een nauwgezet onderzoek te onderwerpen. Wie weet zie je dan wel tekenen van het gebruik van mijnbouw of kernenergie, lang voordat wij mensen daarmee begonnen. Op Venus en Mars wil hij radars inzetten om te kijken of er zich misschien iets kunstmatigs onder het oppervlak bevindt.

Tja, dat we op onze buurplaneten nog wel wat werk te verrichten hebben, voordat we zeker kunnen weten dat er nooit leven is geweest (intelligent of niet), willen we zo geloven. Maar we verwachten niet dat heel veel onderzoeksgroepen staan te trappelen om op zoek te gaan naar bewijs voor Wrights stokoude aardse beschavingen. Daarvoor klinkt het toch allemaal iets te veel als een ietwat doorgeschoten script voor een nieuwe Indiana Jones-film.

Bronnen: International Journal of Astrobiology, ArXiv.org, Gizmodo

Beeld: NASA via CNN

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!