Voor het eerst hebben astronomen gemeten wat voor snelheid de wind van een bruine dwergster maximaal kan bereiken.

Een bruine dwerg is eigenlijk een beetje het onderdeurtje van de sterren. Dit hemellichaam is weliswaar groter dan een gasreus, maar is niet zwaar genoeg om in zijn binnenste energie op te wekken door middel van kernfusie, zoals volwaardige sterren doen. Dat maakt de dwergster natuurlijk niet minder interessant. Een team van astronomen nam een specifieke bruine dwerg, 2MASS J10475385+2124234 geheten, juist onder de loep. Het bestudeerde voor het eerst de windsnelheden die er worden bereikt.

Lees ook:

• Rode dwergen en drie andere dwergsterren
• Is dit een dwergster of een planeet?

Rotatieperiode

De bruine dwergster 2MASS bevindt zich zo’n 34 lichtjaar hiervandaan, is ongeveer even groot als planeet Jupiter, maar heeft wel veertig keer zoveel massa. Van Jupiter is bekend dat de rotatieperiode die bepaald is door zijn radiostraling te meten anders is dan de rotatieperiode bepaald door observaties in het zichtbare en infrarode spectrum.

Dit komt doordat de radiostraling wordt veroorzaakt door elektronen die interageren met het magnetische veld in het binnenste van Jupiter, terwijl de infraroodstraling afkomstig is uit de top van de atmosfeer. De atmosfeer draait sneller dan het binnenste van de planeet en dat verschil in snelheden is weer te wijten aan atmosferische winden.

Lookalike

Omdat de sterrenkundigen vermoedden dat 2MASS veel op Jupiter lijkt wat betreft zijn rotatieperiodes, namen ze deze bruine dwerg onder de loep. “We besloten de rotatiesnelheden ervan te meten met zowel radio- als infraroodtelescopen”, zegt astronoom Johanna Vos van het American Museum of Natural History.

Vos en haar collega’s maakten hiervoor gebruik van ruimtetelescoop Spitzer, die begin dit jaar met pensioen ging, en het Very Large Array-observatorium in New Mexico. Uit deze metingen bleek inderdaad dat de atmosfeer van de bruine dwerg sneller draait dan zijn binnenkant, net als bij Jupiter.

Windsnelheid

Door de interne rotatiesnelheid te vergelijken met de atmosferische, konden de sterrenkundigen berekenen hoe hard de wind waait op de bruine dwergster. En het antwoord is hard, ongeveer 660 meter per seconde, wat bijna 2400 kilometer per uur is. “Dit komt overeen met simulaties die hogere windsnelheden in bruine dwergen voorspellen,” zegt onderzoeker Katelyn Allers. Ook waait het aanzienlijk harder op 2MASS dan op Jupiter waar de wind een gemiddelde snelheid van 380 km/u haalt.

De gebruikte methode kan niet alleen op andere bruine dwergen worden toegepast om er de windsnelheden te meten, maar ook op planeten buiten het zonnestelsel.

Het onderzoek is gepubliceerd in Science.

Bronnen: Science, National Radio Astronomy Observatory, AAAS, Alles over sterrenkunde

Beeld: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!