Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De ESA heeft een voorproefje vrijgegeven van de zogeheten ‘deep fields’ die de ruimtetelescoop Euclid gaat maken. Daarin zijn nu al miljoenen sterrenstelsel te zien.
Op 1 juli 2023 schoot de Europese Euclid-ruimtetelescoop naar de ruimte om zes jaar lang onderzoek te doen naar donkere materie en donkere energie, mysterieuze componenten waar het grootste deel (95 procent) van het heelal uit bestaat maar die we niet kunnen zien. We weten er daardoor nog bijzonder weinig over. Euclid gaat een zeer gedetailleerde 3D-kaart maken van het heelal en de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) hoopt daarmee meer te leren over de donkere componenten.
Vandaag geeft de ESA de eerste reeks onderzoeksgegevens vrij, waaronder een voorproefje van de zogenoemde ‘deep fields’ die de telescoop gaat maken. In deze platen is te zien hoe miljoenen sterrenstelsels zijn georganiseerd in een soort kosmisch web.
Lees ook:
Een atlas voor donkere materie
De vrijgegeven deep fields zijn van de drie gebieden aan de hemel waar Euclid uiteindelijk de diepste waarnemingen van zijn missie zal doen. In slechts één week, met tot nu toe één scan van elk gebied, heeft Euclid al 26 miljoen sterrenstelsels gezien. De verste daarvan zijn wel 10,5 miljard lichtjaar van ons verwijderd. In de komende jaren zal Euclid deze drie gebieden tientallen keren waarnemen en nog veel meer verre sterrenstelsels vastleggen, waardoor deze velden echt ‘diep’ worden tegen het einde van de missie in 2030.
Licht dat vanuit verre sterrenstelsels naar ons toe komt, wordt afgebogen en vervormd door de zwaartekracht van normale en donkere materie op de voorgrond. Donkere materie is niet te zien of meten, maar door te kijken naar deze afbuigingen van licht, is het indirect toch waar te nemen. Dus door enorm veel en verre sterrenstelsels vast te leggen – en de buiging van het licht dat ze uitstralen – maakt Euclid een 3D-beeld van de verdeling van donkere materie in ons heelal. De ESA hoopt daarmee meer te leren over deze mysterieuze component.
Enorm veel data
Naar verwachting zal Euclid in zes jaar tijd miljarden sterrenstelsels vastleggen en elke dag zo’n 100 GB aan gegevens naar de aarde sturen. Zo’n indrukwekkend grote dataset creëert ongelooflijk veel mogelijkheden, maar ook enorme uitdagingen als het gaat om het zoeken, analyseren en catalogiseren van sterrenstelsels. Daarom gaan niet alleen experts de data bekijken, maar ook duizenden vrijwilligers. Bovendien speelt ook kunstmatige intelligentie een belangrijke rol.
In deze eerste dataset zijn al meer dan 380.000 sterrenstelsels geclassificeerd op kenmerken zoals spiraalarmen, centrale balken en tidal tails. Dat klinkt als veel, maar het is slechts 0,4 procent van het totaal aantal sterrenstelsels dat Euclid in beeld zal brengen.
De ESA noemt dit dan ook een ‘snelle datarelease’. Die is bedoeld om te demonstreren wat Euclid kan, zodat wetenschappers zich kunnen voorbereiden op de grote datareleases die nog gaan komen. De eerste daarvan staat gepland voor oktober 2026.
Bron: ESA