Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op KELT-9b kan het zó heet worden dat moleculen die waterstofgas vormen spontaan sneuvelen, menen deze sterrenkundigen.
Zo’n 670 lichtjaar hiervandaan draait planeet KELT-9b op zeer kleine afstand om zijn ster. Een aards jaar duurt op deze exoplaneet slechts anderhalve dag. Bovendien beweegt KELT-9b in synchrone rotatie om zijn moederster. Dit betekent dat altijd de dezelfde kant van het hemellichaam naar de ster wijst, waardoor één kant – de dagkant – constant wordt belicht en verwarmd. Het is aan de dagkant dan ook heter dan aan de nachtkant. Maar uit metingen is gebleken dat de nachtkant van de exoplaneet niet heel veel koeler is, terwijl je dat wel zou verwachten. Astronomen denken nu een verklaring voor dit fenomeen te hebben.
Lees ook:
Dag- en nachtkant
KELT-9b is een zogeheten ultra-hete Jupiter, een redelijk nieuwe klasse exoplaneten. Planeten die in deze categorie vallen, hebben een massa vergelijkbaar met of zwaarder dan Jupiter en draaien op zeer kleine afstand om hun moederster. Daardoor is de temperatuur die er heerst ook absurd hoog. Op de dagkant van KELT-9b is het zo’n 4300 graden Celsius. Dat is bijna 2000 graden warmer dan de een-na-heetste planeet.
Op de donkere kant van de exoplaneet heersen temperaturen van rond de 2300 graden. En dat verschil van ‘slechts’ 2000 graden is niet zo groot als verwacht. Is er sprake van een soort warmtestroom tussen de twee kanten?
KELT-9b-cyclus
Dat is inderdaad wat de onderzoekers van de Universiteit van Chicago denken. Volgens hen kunnen waterstofmoleculen de hitte van de dagkant niet aan en vallen daarom uiteen. Vervolgens worden de resulterende losse waterstofatomen getransporteerd naar de koelere kant van de exoplaneet. Daar vormen ze weer waterstofmoleculen en stromen naar de warme kant, en begint het riedeltje weer van voren af aan, zo valt te lezen in The Astrophysical Journal Letters.
De astronomen baseren hun theorie op gegevens die de Spitzer-ruimtetelescoop heeft verzameld. Spitzer observeert hemellichamen in het infrarode golflengtegebied en kan de kleinste schommelingen in temperaturen detecteren. Met de gegevens maakte het team een temperatuurprofiel van KELT-9b.
Mooie waarnemingen
“Dit zijn mooie nieuwe waarnemingen”, mailt Ignas Snellen van de Sterrewacht Leiden. Snellen doet ook onderzoek naar exoplaneten en de atmosferen daarvan. “Er kan niet direct worden gezien dat de waterstofmoleculen uit elkaar vallen, maar het wordt geopperd als mogelijke verklaring voor de waarneming dat het nog best warm is aan de nachtkant van de planeet.”
“In het algemeen weten we nog weinig van deze planeten en hun atmosferen”, zegt sterrenkundige Daphne Stam (TU Delft) desgevraagd. “De dissociatie van waterstof kan een thermische onbalans geven en de metingen verklaren, maar misschien zijn er ook wolken in de atmosfeer die een dergelijke afwijking kunnen veroorzaken.”
De wetenschappers geven toe dat ze zelf ook nog niet helemaal begrijpen wat er nu precies op KELT-9b gebeurt. De exoplaneet is nu eenmaal een heet ijzer.
Bronnen: The Astrophysical Journal Letters, Gizmodo
Beeld: Artistieke impressie van een zonsondergang op exoplaneet KELT-9b. © Denis Bajram