Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Astronomen hebben een exoplaneet waargenomen die bijzonder gedrag vertoont. Hij heeft namelijk een zeer lange omloopperiode van liefst 15.000 jaar.
Voor veel Pluto-fans staat 2006 bekend als het jaar waarin hun favoriete planeet werd gedegradeerd tot dwergplaneet. De schuldige: astronoom Mike Brown a.k.a. Plutokiller. Maar dat ons zonnestelsel sindsdien een planeet is ‘verloren’, betekent niet dat het voor eeuwig slechts acht volwaardige planeten zal tellen. In 2016 meldde Brown namelijk dat hij en zijn collega Konstantin Batygin mogelijk tekenen hadden gezien van een nieuwe, negende planeet, die tot tien keer zo zwaar als de aarde zou zijn.
Inmiddels zijn we bijna vijf jaar verder en is die hypothetische Planet Nine nog steeds niet ontdekt. Maar misschien dat exoplaneet HD106906 b sterrenkundigen meer informatie kan verschaffen. De exoplaneet vertoont namelijk veel trekjes van deze negende planeet, zo schrijft een team van de Universiteit van Californië, Berkeley in The Astronomical Journal.
Lees ook:
Lange omlooptijd
De ontdekking van een exoplaneet is dankzij planetenjagers als Kepler en Tess allang geen groot nieuws meer. Inmiddels staat de teller op ruim 4300 ontdekte planeten die buiten ons zonnestelsel liggen. En toch viel exoplaneet HD106906 b astronomen op. Het ruimteobject is in 2013 al ontdekt met de Chileense Magellan-telescopen, maar met gegevens die Hubble de afgelopen veertien jaar heeft verzameld, nam het team het nog eens beter onder de loep.
HD 106906 b is elf keer zo groot als Jupiter en neemt zijn tijd om een rondje om zijn moedersterren – een dubbelstersysteem – te maken. Dat komt doordat de exoplaneet verbijsterend ver van de twee moedersterren af staat: meer dan 730 keer de afstand tussen de aarde en de zon – circa 108.770.000.000 kilometer. En omdat de zwaartekracht van de sterren op die afstand relatief zwak is, draait de planeet tergend langzaam om de sterren. Eens in de 15.000 jaar maakt-ie een rondje.
Vreemde eend
De astronomen ontdekten ook dat de enorme baan die HD 106906 b beschrijft eivormig is en onder een vreemde hoek helt, net als die van de hypothetische negende planeet. “Dit roept de vraag op hoe deze planeten gevormd en geëvolueerd zijn”, zegt astronoom Meiji Nguyen die het onderzoek leidde. En ook daar denkt het team iets over te kunnen zeggen.
Rond het dubbelstersysteem HD 106906 zagen de onderzoekers namelijk een stofschijf van overgebleven materiaal uit de ontstaansperiode van dat systeem. Maar de hellingshoek (of inclinatie) van de baan van exoplaneet HD 106906 b komt niet overeen met het vlak van de stofschijf.
En dat is vreemd, zegt Nguyen. “Alle planeten in ons zonnestelsel liggen ongeveer in hetzelfde vlak. Het zou raar zijn als bijvoorbeeld Jupiter toevallig 30 graden zou hellen ten opzichte van het vlak waar elke andere planeet in een baan omheen draait. Dit roept allerlei vragen op over hoe HD 106906 b zo ver in zo’n hellende baan terechtkwam.”
Verstoten naar de buitenregionen
De sterrenkundigen denken dat de exoplaneet vroeger veel dichter om de twee sterren bewoog en door een gebeurtenis in een compleet ander baanvlak terecht is gekomen. En dan ook nog eens miljarden kilometers verderop. Planeet Negen zou ook op die manier zo ver van zijn moederster, onze zon, kunnen zijn geraakt.
Hoe het dan kan dat de exoplaneet toch nog een baan om het dubbelstersysteem beschrijft op zo’n grote afstand? Toen de planeet naar de buitenregionen migreerde, zou de zwaartekracht van een passerende ster ervoor hebben gezorgd dat hij in een stabiele baan om de twee moedersterren terecht kwam. Wie weet trof hetzelfde lot ook wel Planeet Negen, besluiten de astronomen.
Ondertussen zetten Batygin en Plutoslachter Brown hun zoektocht naar deze mysterieuze planeet voort. “In 2016 dacht ik dat we de planeet binnen tien jaar zouden vinden, en dat denk ik nog steeds”, vertelde Batygin aan KIJK.
Bronnen: The Astronomical Journal, Live Science, ScienceAlert, Astroblogs
Beeld: ESA/Hubble, M. Kornmesser