Het heelal statisch en onveranderlijk? Vergeet het maar! Het knispert, knalt en knettert dat het een lieve lust is. Met nieuwe instrumenten en technieken proberen sterrenkundigen wijs te worden uit al dat hemelse geweld.

Rustgevend. Sereen. Bestendig en betrouwbaar. Zo wordt de sterrenhemel boven ons hoofd vaak beschreven. Niet voor niets is er tijdens de ontregelende coronalockdowns meer omhoog gekeken dan normaal: veel mensen ontleenden zekerheid aan het onwankelbare firmament. Maar schijn bedriegt. In werkelijkheid is het heelal een slagveld van explosies, botsingen en flitsen.

Gemiddeld eens per seconde gaat er ergens in de kosmos een supernova af – een zware ster die aan het eind van zijn leven ontploft. Bijna even vaak komen er kernexplosies voor op kleine, compacte neutronensterren. Af en toe wordt een complete ster uiteengerukt en opgeslokt door een superzwaar zwart gat.

Zo’n twee keer per week trilt de ruimte door het geweld van een zwartegatenbotsing. Ongeveer eens per dag is er een gammaflits die in één seconde meer energie produceert dan de zon in 10 miljard jaar. En twee of drie keer per minuut vindt ergens in het heelal een extreem korte radioflits plaats. Niks rustgevend en sereen dus.

Maar waarom lijkt het dan wel zo? Hoe brengen sterrenkundigen de flitsende kosmos in kaart? En wat weten we tegenwoordig van die catastrofale gebeurtenissen in het universum?

Dit is het begin van het artikel ‘De flitsende kosmos’ te vinden in KIJK 4/2022. Deze editie ligt in de winkel vanaf 17 maart tot en met 13 april.

Meer informatie:

• de Volkskrant: Nederlandse telescopen vangen signalen op van mysterieuze flitsen in ver sterrenstelsel
• de Volkskrant: Wil je kosmische krachtpatsers vangen? Gebruik een Tibetaanse berg!
• NRC: Een merkwaardige bron van radioflitsen
• KIJK: Drie keer overtuigend bewijs voor de oerknal
• KIJK: Flarden ster gezien rond superzwaar zwart gat

Tekst: Govert Schilling

Beeld: ESO/L. CALÇADA

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!