Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Een speciale capsule helpt de lichaamsvloeistoffen omlaag te houden, zodat ruimtereizigers niet half blind worden tijdens een ruimtemissie.
Het UT Southwestern Medical Center (VS) heeft – in samenwerking met de NASA – een slaapzak ontwikkeld. En niet zomaar eentje waarin je kunt kamperen, maar een speciale voor astronauten. Dankzij een sterk staaltje techniek moet deze slaapzak helpen om de hersendruk te verlichten zodat er geen oogproblemen ontstaan. Wel zo handig wanneer je op een cruciale en langdurige NASA-missie bent gestuurd.
Lees ook:
Vervormde oogballen
Elke nacht wanneer je in bed ligt, stromen lichaamsvloeistoffen (vooral bloed, maar ook een beetje lymfe) naar je hoofd. Geen probleem, want zodra je opstaat is dit verholpen. Dat is niet het geval in de ruimte. Het gebrek aan zwaartekracht daar zorgt ervoor dat de lichaamssappen voor een constante hersendruk zorgen. Tot wel 2 liter vocht kan zo in het hoofd belanden. Dat drukt ook op de oogballen die daardoor vervormen; ze worden platter en dat beperkt het zicht. Deze aandoening heet ruimtevlucht-geassocieerd neuro-oculair syndroom.
De NASA heeft vastgesteld dat meer dan de helft van alle astronauten die ten minste zes maanden in het ruimtestation ISS verbleven te maken kreeg met dit syndroom. Ze werden verziend (dichtbij niet scherp kunnen kijken) en hadden daardoor onder meer moeite met lezen. Sommige ruimtevaarders moesten zelfs de hulp inroepen van collega’s bij het doen van experimenten.
Speciale ruimtebrillen met aanpasbare lenzen kunnen helpen. Maar die corrigeren alleen het zicht; de oogballen zelf staan nog altijd onder druk. En dus kunnen de oogproblemen nog lang blijven bestaan – zelfs na terugkomst op aarde. Bovendien heeft hersendruk nog meer nadelige effecten. Zo heeft onderzoek aangetoond dat deze een rol speelt bij het ontstaan van hartritmestoornissen. Er moet dus een betere oplossing komen. Zeker gezien toekomstige ruimtemisses weleens meerdere jaren kunnen bestrijken (zoals een reis naar Mars).
Drie dagen op bed
Het team van het UT Southwestern, onder leiding van cardioloog Benjamin Levine, ontdekte al in 2017 dat hersendruk de oorzaak is van het syndroom. Negatieve druk zou dan kunnen helpen, was dan de gedachte. Negatieve druk ontstaat bijvoorbeeld door een bijna-vacuüm te creëren. Maar dan wel alleen op het onderlichaam, zodat de lichaamsvloeistoffen omlaag worden ‘gezogen’ en daardoor niet te veel in het hoofd terecht komt. Dat is hoe de nieuwe slaapzak werkt.
Het prototype hightech-slaapzak – eigenlijk een drukcapsule – werd dit jaar getest door een aantal proefpersonen. Eerst moesten deze mensen in het lab drie dagen lang op een bed liggen, waardoor er hersendruk ontstond. Niet zoveel als in de ruimte, maar het bleek genoeg om de oogbal meetbaar te vervormen. Het team herhaalde het experiment, maar nu gingen de vrijwilligers elke nacht slapen in zo’n slaapzak. Dat bleek te werken: er werd geen vervormde oogbal meer gezien.
Natuurlijk is de situatie niet een-op-een te vertalen naar de situatie in de ruimte. En dus moet de slaapzak nog daadwerkelijk getest worden in het ISS. Eerst wil het team nog wel vaststellen wat het optimaal aantal uren is dat de slaapzak aan moet. Ook willen de onderzoekers nog eventuele nadelige effecten uitsluiten. Maar Levine is ervan overtuigd dat oogproblemen door een hoge hersendruk dankzij deze capsule tot het verleden behoren zodra het tijd is voor lancering richting Mars.
Bronnen: JAMA Ophtamology, UT Southwestern Medical Center via EurekAlert!
Beeld: UT Southwestern Medical Center