Vorig jaar kregen astronomen de kosmische sneeuwbal voor het eerst in hun vizier. Nu weten we ook hoe groot hij is.

Bij het woord sterrenkunde denk je al gauw aan sterren en planeten. Hoewel dit heel interessante onderwerpen zijn, valt er ook veel te leren over de kleinere voorwerpen in het universum, zoals asteroïden en kometen. Zo ontdekten astronomen vorig jaar dat er een joekel van een komeet, genaamd Bernardinelli-Bernstein, richting de zon ‘vliegt’. Toen was nog niet duidelijk hoe groot het ruimteobject precies was. Een jaar later leveren onderzoekers van de Macau University of Science and Technology het antwoord. Ze schrijven erover in The Astrophysical Journal Letters.

Lees ook:

• Waarom kleurt alleen de kop van een komeet groen?
• Hubble spot uitbarsting van een jonge ster

Sneeuwbal

Het is nog een flinke klus om de grootte van een komeet te bepalen. Deze ‘vuile sneeuwballen’ bestaan uit ijs, gas en stof, dat tijdens de reis door de hitte van de zon sublimeert: het gaat van vaste fase direct over in gasvormige fase. Hierdoor ontstaat een wolk van gas en stof, de zogeheten coma, rondom de komeet. Dat is ook de reden dat het op foto’s moeilijk te zien is waar het gas ophoudt en de komeet begint.

Toch slaagde het team erin om dit onderscheid te maken. Dit deed het met gedetailleerde foto’s van de Hubble-ruimtetelescoop. Op basis van eerdere kometen konden de onderzoekers een model van het gasspoor maken, en dit vervolgens heel zorgvuldig wegknippen. Hierdoor blijft alleen de rots zelf over. Toen ze keken hoe groot de komeet is, kwamen de sterrenkundigen uit op een grootte van ongeveer 119 kilometer. Hiermee is Bernardinelli-Bernstein de grootste komeet die ooit is gezien.

Simon Portegies Zwart, hoogleraar numerieke sterdynamica aan Universiteit Leiden, is blij met het onderzoek. “Het is altijd mooi als zo’n komeet ontdekt wordt”, vertelt hij aan KIJK. “Hoewel we wel een idee hadden van hoe groot hij ongeveer is, is een preciezere meting als deze erg fijn.”

Oortwolk

De astronomen hebben enorm veel geluk dat ze dit onderzoek konden uitvoeren. Bernardinelli-Bernstein is namelijk per ongeluk ontdekt. Hij viel voor het eerst op in de Dark Energy Survey. In dit project werd de Viktor M. Blanco-telescoop uit Chili gebruikt om onderzoek te doen naar donkere energie, een vorm van energie waar nog heel weinig over bekend is. Het was de bedoeling om de telescoop op supernovae te richten. Toevallig vloog de komeet ook net in beeld.

Bernardinelli-Bernstein komt, net als vele andere, uit de Oortwolk. Dit is een enorme verzameling ijzige voorwerpen die als een bolvormig omhulsel het hele zonnestelsel omsingelt. Ook staat de wolk heel ver weg, ongeveer 450 miljard kilometer van de zon af. Hierdoor is de Oortwolk heel donker en moeilijk te onderzoeken. Het bezoek van de enorme kosmische sneeuwbal is dus een buitenkansje om meer over dit gebied te weten te komen.

Toerist

“De Oortwolk blijft een van de grote raadsels van ons zonnestelsel”, vertelt Portegies Zwart. Hij legt uit dat we de wolk alleen kunnen observeren aan de kometen die af en toe onze kant opkomen: “Het is alsof je met een blaadje van een enkele boom moet bepalen hoe een heel bos in elkaar zit. Als je zo weinig weet, is elk stukje informatie welkom.” De hoogleraar vertelt dat kometen vooral laten zien waar de Oortwolk uit bestaat, en hoe de objecten rond bewegen.

Als sterrenkundigen de kosmische toerist nog meer willen onderzoeken, zullen ze wel haast moeten maken. In 2031 bereikt het ruimteobject zijn perihelium: het punt van de baan dat het dichtst bij de zon ligt. Daarna begint Bernardinelli-Bernstein aan zijn terugreis naar de Oortwolk. Het zal vervolgens 3 miljoen jaar duren voordat hij ons weer een bezoekje brengt. Dat wordt opschieten dus.

Bronnen: The Astrophysical Journal Letters, ScienceAlert

Beeld: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva (Spaceengine)

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!