Is het een broodje-aap-verhaal of heeft de NASA miljoenen dollars uitgegeven aan het ontwikkelen van pennen die in de ruimte kunnen schrijven? KIJK geeft antwoord.

Dat de Amerikanen een technologisch geavanceerd volk zijn, is wel duidelijk. Maar soms slaan ze in hun drift tot vooruitgang een beetje door en als voorbeeld daarvan wordt vaak de space pen van stal gehaald. De NASA zou in de jaren zestig voor miljoenen dollars een speciale pen hebben ontwikkeld die onder alle omstandigheden, dus ook in gewichtloze toestand, zou schrijven. (De grap van het verhaal is dan dat de Russen het probleem veel pragmatischer en vooral veel goedkoper oplosten: ze gaven hun kosmonauten gewoon een potloodje mee.)

Mechanische pennen

Het verhaal is echter niet waar: de NASA heeft de pennen niet zelf ontwikkeld. De verwarring is waarschijnlijk ontstaan doordat de NASA in 1965 bij Tycam Engineering Manufacturing uit Houston voor 4382,50 dollar (129 dollar per stuk) 34 mechanische pennen wilde aankopen. Dat zorgde voor zoveel kritiek dat de NASA de bestelling introk en voor de volgende missies gewoon weer overschakelde op potloden en ander goedkoop schijfgerei.

In datzelfde jaar ontwikkelde de Fisher Pen Company een speciale ballpoint met een druktankje voor de inkt. De pen zou daardoor niet alleen in een vacuüm (dus in de ruimte), maar ook onder water of bij temperaturen tussen -45 en +200 graden Celsius blijven schrijven. De ontwikkelingskosten van ongeveer een miljoen dollar werden volledig door Fisher zelf betaald.

De Russen

Door het gedoe met Tycam durfde de NASA de pennen niet meteen aan te kopen. Pas in 1967 kocht de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie voor het Apollo-project voor zo’n 6 dollar per stuk 400 ‘ruimtepennen’. En de Amerikanen waren niet de enigen. Ook de Russen schaften bij Fisher 100 space pennen en 1000 inktpatronen aan voor hun eigen Sojoez-ruimtemissies. Overigens is de prijs wel aardig gestegen: voor de ‘originele’ ruimtepen, de AG7, betaal je nu zo’n 58 dollar (54 euro).