Tijdens de winterzonnewende staan Saturnus en Jupiter vanaf de aarde gezien zeer dicht bij elkaar. Lees hier hoe je de twee planeten kunt spotten.

Het wordt heel cliché de kerstkus genoemd: de historische samenstand tussen Jupiter en Saturnus. Maandagavond 21 december kunnen we de twee gasreuzen bijna niet meer uit elkaar houden. Zo dichtbij elkaar lijken ze zich te bevinden. In werkelijkheid staan de planeten miljoenen kilometers van elkaar af.

Lees ook:

• Niet Jupiter, maar Saturnus heeft de meeste manen
• Zeven jaarlijks terugkerende meteorenzwermen

Wat is er precies aan de hand?

Elke twintig jaar lijken Jupiter en Saturnus dicht bij elkaar te staan. Dit verschijnsel noem je een samenstand. Dat komt doordat hun banen niet matchen. Jupiter heeft bijna twaalf aardse jaren nodig om rond de zon te cirkelen, Saturnus ruim 29. Dus na twintig jaar heeft Jupiter een volledige ronde om de zon plus twee derde gemaakt, en Saturnus heeft dan ruim twee derde van zijn baan afgelegd. Aan de hemel zie je dan twee heldere stippen redelijk dicht bij elkaar staan. Dit is een normale samenstand.

Maar eens in de zoveel tijd vindt er ook een nauwe samenstand plaats, in het Engels een great conjunction geheten. Dan kun je de twee planeten bijna niet meer uit elkaar houden.

Hoe bijzonder is dat?

Behoorlijk bijzonder! De laatste keer dat de twee reuzen zo dicht bij elkaar stonden, vanaf ons bolletje gezien, en dat het fenomeen ook nog eens goed waarneembaar was, was in 1226. Toen stonden de twee planeten zelfs nog drie keer dichter bij elkaar dan dit jaar. In 1623 (toen Galileo Galilei nog leefde) vond er ook een nauwe samenstand plaats, maar toen zou de zon een verstorende factor zijn geweest.

Hoe kan ik het zien?

Je kunt de ‘kerstkus’ (de planeten lijken elkaar immers een feestelijke zoen te geven) zonder speciale apparatuur zien, maar een verrekijker of – beter nog – een telescoop kan handig zijn. Volgens Marc van der Sluys van hemel.waarnemen.com kun je het beste ’s avonds tussen 17.30 en 18.00 uur naar de zuidwestelijke hemel kijken. Rond 19.00 uur gaat het duo alweer onder.

Verder raadt Van der Sluys aan om op een bovenverdieping te gaan staan. De planeten staan namelijk laag boven de horizon. En als je toch niet goed weet waar je nou precies moet kijken, gebruik dan een app als SkyView of Stellarium.

Bronnen: hemel.waarnemen.com, The Guardian

Beeld: NASA/ Bill Ingalls

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!