Na twee jaar rondhangen bij de asteroïde Bennu heeft NASA’s ruimtesonde OSIRIS-REx de kans aangescherpt dat de ruimterots met de aarde botst.
Met zijn 500 meter doorsnee is asteroïde Bennu groot genoeg om door de dampkring te ploegen en flinke schade aan te richten. Gelukkig is de kans dat ’asteroïde 101955’ ooit op ons aardbolletje knalt piepklein, maakte de NASA op 11 augustus bekend in een persbericht en in het wetenschapsblad Icarus. Tot het jaar 2300 is de totale kans op een botsing maar 1 op 1750, oftewel 0,057 procent. Dat blijkt uit nauwkeurige baanberekeningen van ruimtesonde OSIRIS-REx, die twee jaar onderzoek deed naar de asteroïde.
Lees ook:
Aardscheerder
Anders dan de meeste rotsen in de gordel van steen en gruis tussen Mars en Jupiter komt de aardscheerder Bennu regelmatig dichtbij de aarde. Reden voor NASA om uit te werken hóe dichtbij. Dat was dan ook een bij-opdracht van de sonde OSIRIS-REx, die al twee jaar rond Bennu bezig is om hem in kaart te brengen, gruis te verzamelen en terug te brengen naar de aarde, en zijn baan om de zon en langs de aarde nauwkeuriger te meten.
“We hebben de baan van een asteroïde nog nooit zo nauwkeurig in kaart gebracht”, stelt onderzoeksleider Davide Farnocchia van het Center for Near Earth Object Studies (CNEOS) in een persbericht. “Dankzij de data van OSIRIS-REx hebben we nu zoveel precieze informatie dat we de toekomstige baan van Bennu tot aan 2135 heel goed kunnen bepalen.”
Sleutelpassage
Uit NASA’s baanberekeningen blijkt dat de totale kans dat Bennu tot het jaar 2300 inslaat op aarde maar 1 op 1750 is; de eerste grote kans is op 24 september 2182, met een inslagkans van 1 op 2700 (0,037 procent). Die kansen kunnen nog veranderen. Uit NASA’s berekeningen blijkt dat de Bennu-passage langs de aarde in 2135 weliswaar geen kans van botsen heeft, maar de baan van de asteroïde wel flink kan veranderen.
Tijdens die passage in 2135 krijgt Bennu een onvermijdelijke zwieper door de zwaartekracht van onze planeet. Waarheen en hoeveel, dat hangt af van de precieze timing en afstand van de passage. Een passage op precies het juiste (voor ons verkeerde) moment verandert Bennu’s baan zelfs zo dat hij bij een volgende omloopbaan daadwerkelijk de aarde raakt: een gravitational keyhole, in vaktermen. Nieuwe metingen rond 2135 zullen uit moeten wijzen of Bennu ook echt door het oog van die naald kruipt.
Krachtenspel
Om de omloopbaan van Bennu zo nauwkeurig mogelijk te berekenen, moesten de onderzoekers allerlei krachten op de asteroïde in rekening brengen. Zo warmt het oppervlak van Bennu op door het zonlicht. Als dat weer afkoelt geeft de warmtestraling een miniem raketeffect: de zogeheten Yarkovsky-kracht. “Bij Bennu is die Yarkovsky-kracht zo groot als het gewicht van drie druiven”, relativeert mede-onderzoeker Steve Chesley van het Jet Propulsion Laboratory. “Dat lijkt weinig, maar die kracht werkt continu en kan in de loop van decennia toch optellen tot een groot effect dat de baan van Bennu beïnvloedt.”
Naast de Yarkovsky-kracht bracht het NASA-team allerlei andere invloeden op de baan van de asteroïde in kaart, zoals de zwaartekracht van de zon, de planeten en hun manen, en zelfs de zwaartekracht van meer dan driehonderd andere asteroïden. Ook de weerstand van interplanetair stof en de zonnewind werden meegenomen. De landing van OSIRIS-REx op 20 oktober 2020 om stukken ruimtegruis op te pakken voor onderzoek op aarde had overigens geen meetbaar effect op de 500 meter brede rots.
Vooruitzicht
Het grootste nieuws van Bennu wordt ongetwijfeld niet de kans op een eventuele inslag. Op korte termijn kijken wetenschappers eerder uit naar de terugkeer van ruimtesonde OSIRIS-REx. Op 24 september 2023 levert de sonde de eerste hap asteroïdemateriaal af op aarde; razend interessant, want de asteroïden zijn overgebleven bouwmateriaal uit het vroege zonnestelsel.
Beeld: Mozaïekfoto van de asteroïde Bennu, opgebouwd uit opnames van NASA’s ruimtesonde OSIRIS-REx. © NASA / Goddard / University of Arizona
Over een botsing met Bennu hoeven we ons dus geen zorgen te maken. Toch zal er in de toekomst ooit weer een komeet of een planetoïde op de aarde afrazen. Zien we het gevaar op tijd aankomen? En wat kunnen we ertegen doen? Je leest er alles over in het extra dikke zomernummer van KIJK, hier te bestellen.