Voor het eerst zien astronomen hoe koel gas direct naar de kernen van sterrenstelsels stroomt, en zich daar tot sterren vormt.

Sterrenstelsels groeien door gas uit de omgeving op te zuigen en samen te drukken tot de gloeiendhete bollen die we sterren noemen. Over dat dit gebeurt, zijn astronomen het eens, maar de details zijn minder duidelijk. Dat maakt een nieuwe observatie vanuit het Keck-observatorium in Hawaii zo’n leuke. Met behulp van de Keck Cosmic Web Imager (KCWI) zagen Caltech-onderzoekers hoe ‘slierten’ koel gas direct jonge sterrenstelsels in vloeien. Dat is voor het eerst, schrijft het team in Nature Astronomy.

Lees ook:

• Melkweg heeft ooit groot sterrenstelsel opgeslokt
• Kleinste ‘kannibalistische’ sterrenstelsel ooit gevonden

Warm of koud?

Al jaren vragen astronomen zich af hoe dat ‘ruimtegas’ zich precies een weg baant naar de centra van sterrenstelsel. Warmt het op wanneer het in aanraking komt met het al aanwezige, hete gas in de kern? Of vloeit het in een soort slierten het centrum in, en blijft het relatief koud?

De observatie die onderzoekers met het KCWI-instrument deden, helpt hen dichterbij een antwoord te komen. “Het is de eerste keer dat we slierten koel gas direct een sterrenstelsel in zien vloeien”, vertelt coauteur Christopher Martin. Daarmee is de observatie volgens de onderzoekers het beste bewijs tot nu toe voor dit zogenaamde cold flow-model; dat koel gas van buitenaf direct de kern van stelsels in stroomt en daar sterren vormt.

Sneller!

Voorheen vermoedde men dat het gas dat stelsels binnenstroomt eerst tot extreme temperaturen verhit, weer afkoelt en daarna sterren vormt. Maar daar was niet iedereen het helemaal mee eens. Sommige verre stelsels bleken namelijk heel snel (op kosmische schaal natuurlijk) sterren te vormen, veel sneller dan mogelijk was als het heet geworden gas eerst nog weer moest afkoelen.

“Huidige theorieën suggereren dat het waarschijnlijk een mix van beide is”, vertelt coauteur Donal O’Sullivan. “Het bewijzen van het bestaan van deze koele stromen gas was tot nu alleen erg moeilijk.”

KCWI

Met het KCWI-instrument lukte dat dus wel. “Heel indrukwekkend dat met de KCWI nu de resolutie bereikt wordt om het ontstaan van melkwegstelsels nog gedetailleerder in beeld te brengen”, mailt astronoom Lucas Ellerbroek. “Elke pixel van het beeld huist een spectrum aan informatie, zoals dichtheid, temperatuur en snelheid, die de dynamica van de koude gasstromen laten zien. Zo is het mogelijk om een steeds beter beeld te krijgen van de geboorte van de eerste sterren in die stelsels.”

Bronnen: Nature Astronomy, EurekAlert!

Beeld: Adam Makarenko/W. M. Keck Observatory

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!