Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
In de buitenregionen van ons zonnestelsel zwerft misschien een reuzenplaneet rond, opperde astronoom Mike Brown in 2016. Nu scherpt hij zijn voorspelling aan: Planet Nine staat dichterbij en is helderder, blijkt uit nieuwe berekeningen. Dat maakt de kans om hem ook echt te zien groter.
Kijk goed naar de banen van ijsklompen in de buitenwijken van ons zonnestelsel, en je begint patronen te zien. Sterrenkundige Mike Brown en Konstantin Batygin vinden bijvoorbeeld dat de banen van negen van zulke Kuipergordelobjecten verdachte overeenkomsten vertonen, zoals waar ze de zon het dichtst naderen en hoe hun baan gekanteld is ten opzichte van het vlak van de planeten.
Die geclusterde omloopbanen zijn een teken dat de zwaartekracht van een grote, nog onbekende negende planeet aan de ijsmassa’s trekt, stelde het tweetal in 2016. Hun Planet Nine zou ver voorbij Neptunus om de zon trekken, met een omlooptijd van 10.000 tot 20.000 jaar. Dat is een enorm gebied om af te zoeken, en Planet Nine is dan ook nog niet gevonden. De twee sterrenkundigen presenteren nu nieuwe berekeningen aan een uitgebreide set van elf Kuipergordelobjecten. En ze hebben goed nieuws: Planet Nine zou dichterbij staan, groter zijn en daardoor ook helderder. Dat moet het makkelijker maken om hem te vinden.
Lees ook:
De zoektocht
“Het is duidelijk dat er in het buitenste zonnestelsel wat vreemds aan de hand is”, zegt sterrenkundige Ann-Marie Madigan (Universiteit van Colorado en niet betrokken bij dit onderzoek) in een interview. Madigan specialiseert zich in de patronen van omloopbanen van Kuipergordelobjecten waar ook Brown en Batygin naar kijken. “Die baanafwijkingen vragen echt om een verklaring. Daarom ben ik ook voor die zoektocht: is het niet om die planeet te vinden, dan wel om meer van die ijsmassa’s te vinden en hun omloopbanen beter in kaart te brengen.”
Baanberekeningen
Sinds 2016 is er met allerlei telescopen tevergeefs gezocht naar Planet Nine. Op arXiv presenteren Brown en Batygin nu computersimulaties over hoe groot en dichtbij Planet Nine zou moeten zijn om de banen van elf ijsklompen in de verre Kuipergordel te verklaren.
Volgens de nieuwe analyse komt Planet Nine waarschijnlijk tot op ‘maar’ 300 keer de afstand aarde-zon, dichterbij dan in de voorspellingen uit 2016. De planeet is ook helderder, denken zijn twee bedenkers. Daardoor stijgt de kans om de mysterieuze gasreus (door zijn massa weten we dat Planet Nine een gasbol is) te vinden met een gevoelige telescoop zoals het nieuwe Vera Rubin Observatory. Die nieuwe telescoop met een spiegel van 8,4 meter doorsnee is nog in aanbouw, maar ziet in 2022 zijn eerste sterrenlicht.
IJsgruis
Sterrenkundige Madigan is zelf nog niet overtuigd van het bestaan van Planet Nine. “Er zijn ook andere theorieën in omloop, al zijn dat wel underdogs vergeleken bij Planet Nine. ‘Collective gravity’ bijvoorbeeld, waarbij er in de Kuipergordel een compacte zwerm van elkaar aantrekkende ijsklompen is die aan de omringende ijsmassa’s trekt.”
Hoe gevoelig onze telescopen ook zijn, Planet Nine is maar een zwak lichtvlekje aan de hemel: op meer dan 45 miljard kilometer van de zon is er nauwelijks zonlicht om terug te kaatsen naar de aarde. En: Brown en Batygin kunnen niet voorspellen wáár Planet Nine aan de hemel staat. Telescopen moeten daarom zoeken naar en piepkleine speld in een enorme hooiberg van andere zwakke lichtpunten aan de hemel.
Hoelang moet de zoektocht naar Planet Nine doorgaan? Madigan: “Er zijn altijd redenen te bedenken waarom Planet Nine wel kan bestaan, maar we ‘m gewoon nog niet kunnen zien. Aan de extreme kant: misschien is het wel een piepklein zwart gat! Maar naarmate er meer tijd voorbij gaat zonder dat we ‘m vinden, wordt dat statistisch gezien onwaarschijnlijker. Als het Vera Rubin Observatory geen bewijs vindt voor Planet Nine denk ik dat de sterrenkundige gemeenschap overtuigd is dat de hele planeet gewoon niet bestaat.”
Bronnen: arXiv, Ann-Marie Madigan
Beeld: Caltech/R. Hurt (IPAC)