De uiteengevallen watermoleculen, in de Martiaanse atmosfeer, zijn zó licht, dat ze aan de klauwen van de zwaartekracht ontsnappen en de ruimte in drijven.
Je zou het niet zeggen bij het zien van het stoffige, woestijnachtige landschap, maar ooit, zo denken onderzoekers, was er vloeibaar water op Mars. Ook nu verliest de rode planeet het waardevolle goedje, en sneller dan men dacht. Dat schrijven onderzoekers van het CNRS onlangs in vakblad Science. Watermoleculen in de Martiaanse atmosfeer vallen onder invloed van zonlicht in losse, lichte atomen uiteen, ontsnappen aan de trekkende kracht van de planeet en verdwijnen in het donker van de ruimte. Hoe snel dat precies gaat, zou per seizoen variëren.
Lees ook:
Buitenaardse waterdamp
Vermoedelijk ligt verreweg het meeste water dat nu nog op de rode buurplaneet aanwezig vast: opgeslagen in ijs in diepe kraters op de polen. Daarnaast bevat ook de atmosfeer heel kleine beetjes water, in de vorm van waterdamp en ijskristallen. Hoewel slechts een piepkleine fractie, kan deze buitenaardse waterdamp als het hoog genoeg komt, de ruimte in verdwijnen. Zo droogt de planeet beetje bij beetje verder uit.
De onderzoekers gebruikten metingen van de Trace Gas Orbiter-probe, onderdeel van de ESA-Roscosmos ExoMars-missie, om de verticale verdeling van water in de atmosfeer te onderzoeken. Ze ontdekten dat hoewel de gigantische stofstormen – die rode planeet kenmerken – deze verdeling beïnvloeden, het seizoen en de veranderingen daarin een veel grotere rol speelde.
Tekst gaat verder onder de afbeeldingen.
Zomerse taferelen
Tijdens de Martiaanse ‘zomer’ bleken grote delen van de atmosfeer, op een hoogte van meer van 80 kilometer boven het planeetoppervlak aanzienlijke hoeveelheden waterdamp te bevatten. Die atmosferische pockets raakten zelfs oververzadigd; ze bevatten meer dan tien- tot honderdmaal de hoeveelheid waterdamp die men bij deze temperatuur zou verwachten. Met zoveel water, zo hoog in de atmosfeer, neemt de kans dat het de ruimte in verdwijnt, toe.
De onderzoekers vermoeden dat de onverwacht hoge hoeveelheden waterdamp in de atmosfeer, tijdens de Martiaanse zomer, een van de belangrijkste rollen heeft gespeeld bij het doen ‘opdrogen’ van onze rode buur.
Nat verleden
Een boeiende observatie, vindt aard- en marswetenschapper Maarten Kleinhans (Universiteit Utrecht). “Het is voor het eerst dat men ziet wat we al langer vermoedden.” Het persbericht vindt Kleinhans overigens minder. “Daarin wordt gesteld dat dit onderzoek ons leert over het waterverlies nadat de grote rivieren en puinwaaiers vormden”, zegt hij. “Wat ze daarin links laten liggen, is dat de atmosfeer toen, zo’n 3,8 miljard jaar geleden, compleet anders was dan nu.”
In die natte periode van Mars was de atmosfeer waarschijnlijk veel dichter en ook de samenstelling was ongetwijfeld anders, vervolgt de wetenschapper. “Het was een heel andere planeet”, benadrukt Kleinhans. “Wellicht ontsnapte de waterdamp toen nog veel sneller, of juist langzamer?”
Toch vindt Kleinhans het zeker ook interessant nieuws. Als dat waterverlies werkelijk zo snel kan gaan, zou dat namelijk wel het een en ander verklaren. Kleinhans: “We zien door water gevormde landvormen op Mars die heel abrupt zijn gestopt: binnen een paar weken. Dat impliceert dat het water echt verdwénen moet zijn, anders had het nog allemaal dingen kunnen doen.” Met die ‘dingen’ bedoelt de wetenschapper bijvoorbeeld de branding die de landstructuren verder zouden uitslijten. “Dat zien we eigenlijk niet.”
Bekijk voor meer informatie over het natte verleden van Mars het filmpje hieronder:
Bronnen: Science, EurekAlert!1, 2
Beeld: NASA/JPL-Caltech, NASA/JPL/University of Arizona, ESA