Maak een account aan en switch eenvoudig tussen jouw favoriete magazines


Marsbevingen ontrafelen het mysterie achter Mars’ unieke tweedeling

Sterre Roosen

23 januari 2025 10:00

mars ESA/DLR/FU Berlin/G. Michael

Wetenschappers vinden via Marsbevingen mogelijk bewijs voor de oorzaak van het unieke uiterlijk van de rode planeet.

De ruige planeet Mars heeft een indrukwekkend uiterlijk. Van gigantische vulkanen tot kilometers diepe ravijnen – er valt nogal wat te zien. Maar een van de meest opvallende eigenschappen van Mars is de duidelijke tweedeling in het oppervlak van de planeet. Wetenschappers buigen zich al lange tijd over deze asymmetrie. Een recente analyse van NASA’s InSight-missie onthult nieuw bewijs voor de oorzaak achter het grote verschil.

Lees ook:

Tweedeling

Als je naar een topografische kaart van Mars kijkt, valt er meteen één ding op: het noordelijke halfrond bestaat uit uitgestrekte lage vlaktes, waar het zuidelijke halfrond met gemiddeld vijf kilometer bovenuit torent. De onderliggende korst doet daar nog een schepje bovenop. In het zuiden reikt die namelijk 30 kilometer dieper dan in het noorden. Dit contrast, dat bekend staat als de Martian dichotomy, is op geen enkele andere planeet in ons zonnestelsel zo groot.

Hoe dit is ontstaan, is al jarenlang een onderwerp van discussie. Een theorie stelt dat één of meerdere gigantische inslagen van asteroïden het noordelijke halfrond hebben gladgestreken. Een andere noemt interne processen in de mantel van Mars als de oorzaak.

Een topografische kaart van Mars
Een topografische kaart van Mars. Beeld: NASA/JPL/USGS.

Het actieve zuiden

NASA’s InSight-missie leverde recent belangrijke, nieuwe inzichten op. De Marslander is uitgerust met een seismometer die, sinds zijn aankomst op de planeet in 2018, verschillende Marsbevingen heeft geregistreerd. Sommige van deze bevingen zijn veroorzaakt door inslagen van meteorieten, maar volgens de NASA vonden er ook bevingen plaats die te traceren waren naar Cerberus Fossae, een gebied in het noordelijk halfrond.

Geofysicus Weijia Sun en seismoloog Hrvoje Tkalčić vergeleken deze met een tweede bron van bevingen: Terra Cimmeria in de zuidelijke hooglanden. Zij ontdekten een verschil in hoe de seismische golven van de Marsbevingen door de interne structuur van de planeet bewogen. Bevingen vanuit het zuiden ondervonden meer weerstand, wat volgens de onderzoekers komt door hogere temperaturen in de mantel.

Dit suggereert dat de mantel in het zuiden actiever is dan in het noorden. De ondergrondse convectiestromen – waarbij heet gesteente onder de korst naar boven stroomt en het oppervlak vervormt – kunnen volgens de onderzoekers de asymmetrie van Mars verklaren.

Uitdaging

Hoewel dit onderzoek ons dichter bij de oplossing brengt, is er nog geen hard bewijs. De conclusie die Sun en Tkalčić trekken, is gebaseerd op slechts één seismometer, die nét boven de evenaar in het noordelijk halfrond is geplaatst. Dat is een stuk minder dan op onze thuisplaneet, waar we duizenden meetstations hebben om aardbevingen te analyseren.

Het grootste deel van alle Marslanders zijn in het verleden geland op het noordelijk halfrond vanwege technische uitdagingen. Het gladde terrein zorgt hier namelijk voor een soepelere landing met minder kans op beschadiging aan de apparatuur.

Om de bevindingen te bevestigen en de onderliggende processen beter te begrijpen, is dus nog meer data nodig. Astronauten van toekomstige bemande missies naar Mars zouden, na een landing op het noordelijk halfrond, mogelijk extra seismometers in het zuiden kunnen plaatsen.

Bronnen: Geophysical Research Letters, IFLScience, NASA

Beeld: ESA/DLR/FU Berlin/G. Michael

cover kijk 2-2025

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Oma zegt
25 januari om 9:25

Lees de bijbel maar eens

Teddy Cornax zegt
24 januari om 9:00

Zo interessant!? Het heelal is al zo oud is die nooit bewoont geweest ??

Reageren? Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Meest gelezen

Bestel nu!