Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Brokstukjes van de Murchison-meteoriet, die zo’n vijftig jaar geleden op Australië insloeg, bevatten het oudst gevonden materiaal op aarde.
Het is al weer zo’n 50 jaar geleden dat de bewoners van Australië meteoren uit de hemel zagen vallen. Toen ontdekten wetenschappers in de brokken gesteenten minuscule deeltjes sterrenstof die dateren van vóór het ontstaan van ons zonnestelsel. Dit wordt ook wel presolair materiaal genoemd. Met een nieuwe analyse schepte wetenschappers meer duidelijkheid over de precieze leeftijd van deze presolaire korrels: ze blijken maar liefst 7 miljard jaar oud te zijn. Dat beschreven ze onlangs in het vakblad PNAS.
Lees ook:
Presolair materiaal
Als een ster sterft, worden zijn bestanddelen (grote hoeveelheden gas en stofdeeltjes) ver de ruimte ingeblazen. Vervolgens komen deze onderdelen weer terecht in andere kosmische structuren zoals planeten, sterren en manen, maar ook in asteroïden die soms als meteorieten op aarde terechtkomen.
“Het is niet zo dat de Murchison-meteoriet volledig uit presolair materiaal bestaat”, vertelt paleontoloog en geoloog Dennis Voeten van de Universiteit van Uppsala. “Bepaalde korrels, die zijn opgepikt toen het object door de ruimte reisde, dateren van voor de formatie van ons zonnestelsel. Dergelijke fragmentjes komen slechts in ongeveer 5 procent van de meteorieten op aarde voor.”
Kosmische straling
Dat de korrels in deze meteoriet zo ongelooflijk oud zijn, ontdekten de wetenschappers door te onderzoeken hoelang de onderdelen van de meteoriet blootgesteld zijn aan kosmische straling. Deze straling bestaat uit zeer hoog energetische protonen en alfadeeltjes die diep in materie doordringen. Tijdens de interactie tussen de straling en de korrels ontstaan nieuwe elementen.
Op deze manier wordt ook een isotoop van het element neon gevormd: Ne-21. Aan de hand van de hoeveelheid Ne-21 die gevonden is in het stuk meteoriet kon het onderzoeksteam terugrekenen hoe oud de korreltjes zijn: hoe meer aanwezig Ne-21, hoe ouder het materiaal.
Sterformatie
Een groot gedeelte van de korrels (zo’n 60 procent) is korter dan 300 miljoen jaar vóór het ontstaan van ons zonnestelsel geboren. Een fractie, 8 procent van de korrels, is ouder dan 5,6 miljard jaar. Dat is dus een stuk ouder dan de aarde en de zon, die ‘pas’ respectievelijk 4,5 en 4,6 miljard jaar geleden zijn gevormd. De oudste presolaire korrel heeft een leeftijd van maar liefst 7 miljard jaar.
Volgens de wetenschappers geven de korrels belangrijke inzichten over de formatie van nieuwe sterren voordat de zon ontstond. “De wetenschappers zien dit als bewijs dat er destijds in ons sterrenstelsel, een fase van toegenomen sterformatie moet zijn geweest. Omdat sterren dergelijke korrels niet meteen na hun ontstaan gemaakt konden hebben, leiden ze af dat deze sterren zelf ongeveer 7 miljard jaar geleden gevormd moeten zijn,” zegt Voeten. “Je kunt dit vergelijken met een toekomstige archeoloog die een graf vindt uit 2020 met daarin de resten van een 70-jarige man. Hoewel het graf wordt gedateerd op 2020 betekent dit dat de man zelf in 1950 geboren moet zijn.”
Neerstortend ruimtemateriaal geeft ons niet alleen bijzondere inzichten over hun eigen geschiedenis door het heelal, maar ook over de vorming van ons sterrenstelsel. Deze buitenaardse brokstukjes zijn dus meer dan welkom op aarde.
Bronnen: New Atlas, BBC news, Proceedings of the National Academy of Sciences
Beeld: Janaína N. Ávila/PNAS