In slechts 24 uur legde de Europese Euclid-ruimtetelescoop ruim 16 miljoen objecten vast. Dat leverde vijf schitterende afbeeldingen op.

De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft vijf afbeeldingen gepubliceerd die zijn gemaakt door de in 2023 gelanceerde ruimtetelescoop Euclid. En volgens astronomen overtreffen die alle verachtingen.

Het zijn niet de eerste beelden van Euclid. Maar dit is wel de eerste keer dat die vergezeld worden door wetenschappelijke data. Binnenkort verschijnen er ook tien wetenschappelijke artikelen, die zijn nu al te lezen op de preprintserver arXiv.

Vier keer scherper

De waarnemingen van deze zogenoemde Early Release Observations zijn gericht op zeventien astronomische objecten, van nabije gas- en stofwolken tot verre clusters van sterrenstelsels. Het is een voorbereiding op het hoofddoel van Euclid: de geheimen van de donkere kosmos blootleggen en vaststellen waardoor het heelal eruitziet zoals het er nu uitziet.

Hoewel de beelden bijna kunstwerken lijken, zijn ze meer dan mooie kiekjes; ze onthullen ook nieuwe eigenschappen van het heelal. Volgens de ESA zijn ze namelijk minstens vier keer zo scherp als beelden die astronomen met grondtelescopen op de aarde kunnen maken.

Euclid leest een hele bibliotheek

Wetenschappers verwachten hiermee dan ook veel te leren over het heelal. Henk Hoekstra, astronoom bij de Sterrewacht Leiden, is betrokken bij de Euclid-missie en licht dat toe: “Een gemiddeld boek heeft 50.000 woorden, evenveel als het aantal melkwegstelsels dat Euclid waarneemt in een enkele opname. Hubble (een andere ruimtetelescoop, red.) heeft in de afgelopen 30 jaar een boekenkast gelezen, terwijl Euclid dat in een paar dagen doet, en in zes jaar tijd de hele bibliotheek uitleest. Je kunt veel leren van de boeken in een enkele boekenkast, maar in een hele bibliotheek kun je nog veel meer ontdekken.”

Euclid produceerde de data die vandaag is gepubliceerd in slechts één dag. In totaal identificeerde hij meer dan 11 miljoen objecten in zichtbaar licht en nog eens 5 miljoen in infrarood licht.

Bekijk de vijf nieuwe beelden hieronder.

Abell 2390

Dit beeld toont Abell 2390, een samenklontering van vele sterrenstelsels. Hier zijn er zo’n 50.000 te zien. Door dit soort clusters te observeren hopen astronomen meer te leren over donkere materie en de evolutie van het heelal.

Messier 78

Dit is Messier 78, een kraamkamer van sterren die omringd is door interstellair stof. Normaal zijn de jonge sterren en planeten in deze regio niet te zien; ze verschuilen zich achter het stof. Maar Euclids infraroodcamera kijkt daar dwars doorheen. Alleen op dit beeld zijn al meer dan 300.000 nieuwe objecten vastgelegd.

Dorado-groep

De sterrenstelsels in de Dorado-groep zijn volop in beweging, sommige groeien en evolueren, terwijl andere samensmelten. Euclid heeft veel van die acties nu vereeuwigd op deze plaat. Doordat de ruimtetelescoop zowel kleine als grote objecten in één beeld kan vastleggen, zijn die processen goed te bestuderen.

NGC 6744

In dit spiraalvormige sterrenstelsel, NGC 6744, worden veel sterren geboren. Stervorming is de belangrijkste manier waarop sterrenstelsels groeien en evolueren. Door dit soort regio’s te bestuderen hoopt het Euclid-team onder andere meer te leren over de evolutie van het heelal.

Abell 2764

Rechtsboven zie je de gigantische cluster Abell 2764. Hij bestaat uit honderden sterrenstelsels en ligt zo’n 4 miljard lichtjaar van de aarde. Astronomen kunnen daardoor met dit beeld stelsels bestuderen die zijn gevormd in het vroege heelal. Op de foto is ook een zeer heldere ster te zien die in ons eigen Melkwegstelstel ligt. Het gaat om Beta Phoenicis, die op het zuidelijk halfrond met het blote oog te zien is.

Bron: ESA

Beelden: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!