Onze zon lijkt minder actief dan vergelijkbare sterren. De helderheid van de ster fluctueert aanzienlijk minder dan die van zijn astronomische tegenhangers.

Je zou het niet zeggen, maar onze zon – de bol gloeiendhete plasma diens periodieke zonnevlammen de aardse technologie behoorlijk in de war kunnen schoppen – blijkt een bijzonder rustige ster te zijn. Althans, vergeleken met ogenschijnlijk vergelijkbare sterren, zo schrijven onderzoekers onlangs in vakblad Science. Of dat betekent dat onze zon een (permanent) kalme ‘persoonlijkheid’ heeft, of slechts een rustige fase doorgaat, is nog onduidelijk.

Lees ook: Grootste zonnevlam in 12 jaar treft onze aarde

Astronomische tegenhangers

Om te achterhalen hoe ‘normaal’ onze zon is, vergeleken astronomen de ster met vergelijkbare sterren. Uit totaal 150.000 kozen ze met behulp van data van ruimtetelescopen Kepler en Gaia 369 zon-achtige exemplaren. Deze sterren bevinden zich in hetzelfde evolutionaire stadium als onze stralende bol, hebben een vergelijkbare leeftijd, oppervlaktetemperatuur, samenstelling en rotatietijd.

Die rotatietijd, de snelheid waarmee de ster een rondje om zijn as draait, is belangrijk omdat het iets zegt over het magnetisch veld. Dat magnetisch veld heeft op zijn beurt weer een sleutelrol in de activiteit van de ster. Omdat onze zon in 24,5 dagen een rondje om zijn as draait, selecteerde het team sterren met een rotatietijd van 20 tot 30 dagen.

Consistent kalm

Elke 11 jaar maakt de zon een natuurlijk cyclus door. Dat begint met een ‘stille periode’, waarbij het magnetisch veld netjes op een lijn ligt tussen de polen. Omdat de evenaar sneller draait dan de polen, wordt het magnetisch veld in de loop van de cyclus uit die nette vorm getrokken. De vervorming zorgt voor een verhoogde activiteit, zonnevlekken en een (fluctuaties) in de helderheid van de ster.

Tot verbazing van de astronomen lijkt de zon in dat opzicht veel rustiger dan de meeste sterren uit de dataset. De afgelopen 140 jaar varieert de helderheid van de zon (lees: de straling) met slechts 0,07 procent tussen zijn natuurlijke, stille en actieve fasen. Anders gezegd is het verschil in activiteit bij onze zon klein. Bij het gros van de andere, vergelijkbare sterren, is het verschil namelijk pakweg het vijfvoudige daarvan.

Onbekende factoren

Naast deze 369 sterren nam het team nog eens 2529 sterren onder de loep. Van deze set konden de onderzoekers geen rotatietijd bepalen. Wat bleek: het activiteitsverschil bij deze zon-achtige sterren is minder groot, en veel meer in lijn met dat van onze zon.

Wat de bevindingen precies betekenen, weten de astronomen nog niet. Enerzijds suggereren ze dat er wellicht nog onbekende factoren zijn die zon-achtige sterren in een actieve of minder actieve groep onderverdelen. Anderzijds is het mogelijk dat activiteit of inactiviteit over een veel langere periode stand kan houden. Veel langer bijvoorbeeld dan die natuurlijke, elf jaar durende cyclus van onze zon.

Duizenden jaren rust?

Aan de hand van indirecte analysen aan onder meer boomringen en ijskernen – die informatie dragen over de activiteit van de zon – schatten de onderzoekers dat onze ster de afgelopen 9000 jaar min of meer zo rustig was als nu. Dat klinkt lang, maar valt mee als je bedenkt dat het hemellichaam al bijna 4,6 miljard jaar oud is.

Volgens de onderzoekers kan het best zo zijn dat de ster gewoon de ’tijd neemt’ en telkens duizenden jaren actief en dan weer duizenden jaren ‘kalm’ is. Hoe het precies zit, moet toekomstig onderzoek uitwijzen.

Bronnen: Science, EurekAlert!

Beeld: NASA/SDO/Goddard Space Flight Center; MPS/hormesdesign.de

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!