Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Twee recent ontdekte ultrakoele dwergsterren staan zo dicht bij elkaar dat ze binnen een aardse dag om elkaar heen draaien.
De meeste sterren zijn in hun eentje in het heelal, zoals de zon in ons zonnestelsel, maar er bestaan ook systemen met twee of meerdere sterren. Bijvoorbeeld het door astrofysicus Chih-Chun Hsu ontdekte LP 413-53AB, waarin twee ultrakoele dwergen om elkaar heen draaien. En dat doen ze in een recordtijd van slechts 20,5 uur, vertelde hij dinsdag 10 januari 2022 tijdens een conferentie van de American Astronomical Society.
Lees ook:
- Bruine dwergsterren tollen met ‘duizelingwekkende snelheid’
- Gespot: witte dwergster eet exoplaneet
- Primeur: reuzenplaneet ontdekt bij witte dwergster
Ouder en korter
Ultrakoele dwergen zijn sterren met een erg kleine massa, en ze zijn vergeleken met andere sterren dusdanig koud dat ze bijna alleen maar infrarood licht uitstralen. Daarvoor is namelijk minder energie nodig dan voor zichtbaar- en ultraviolet licht. Ze zijn daarom onzichtbaar voor het menselijk oog, maar die infraroodstraling kan wel worden opgevangen door telescopen en vervolgens door computers worden vertaald naar gekleurde afbeeldingen. Ze behoren tot de meest voorkomende sterrentypes in het heelal.
Tot nu toe hebben astronomen slechts drie andere dubbelsterrensystemen ontdekt waarbij ultrakoele dwergen in een korte periode om elkaar heen draaiden. Die zijn allemaal relatief jong, zo’n 40 miljoen jaar. Hsu schat dat LP 413-53AB al miljarden jaren oud is, vergelijkbaar met de leeftijd van de zon. De omlooptijd van de twee sterren is drie keer korter dan bij de andere minisystemen. Een ‘jaar’ duurt er maar 20,5 uur.
Sterren zien bewegen
Hsu en zijn team ontdekten het nieuwe sterrensysteem terwijl ze eerder verzamelde data aan het analyseren waren. Doordat de dwergen zo dicht op elkaar staan, dacht het team eerst maar één ster te zien. Maar in andere observaties stonden ze net ver genoeg van elkaar af en kwam Hsu erachter dat het om een sterrenpaar gaat.
Daarop besloot zijn team er zelf een telescoop bij te pakken. In de paar uur dat ze naar het heelal tuurden, konden ze zien bewegen. Bijzonder, want het komt niet vaak voor dat er in het heelal iets op een menselijke tijdschaal gebeurt. De afstand tussen de twee sterren is ongeveer 1 procent van de afstand tussen de aarde en de zon en dat is heel klein. Zelfs Castillo, een maan van Jupiter, staat verder weg van de planeet dan deze twee dwergen van elkaar.
Verdwenen derde ster?
Dat is merkwaardig, want in hun jonge jaren zijn sterren meestal een stuk groter. Deze twee hebben dan bijna tegen elkaar aan gezeten, zoals te zien is op de foto hieronder. De onderzoekers vermoeden daarom dat ze tijdens hun leven zijn gekrompen en vervolgens naar elkaar toe zijn gemigreerd. Het zou ook kunnen dat het duo eerst een trio was en de huidige twee dichter bij elkaar kwamen te staan nadat de derde ster uit het systeem verdween. Meer observaties zijn nodig om uit te vogelen wat er is gebeurd.
Sterrensystemen als LP 413-53AB lijken zeldzaam, maar astronomen weten niet of dat komt doordat er daadwerkelijk weinig van zijn of doordat ze moeilijk te vinden zijn. Hsu en zijn team gaan in ieder geval op zoek naar meer exemplaren.
Bron: 241st Meeting of the American Astronomical Society, Northwestern University via EurekAlert!
Beeld: NASA/ESA/A. Feild (STScI)