Deze week verscheen het eerste wetenschappelijke artikel van het New Horizons-team. KIJK koos acht highlights.
We hebben de afgelopen maanden al behoorlijk wat Pluto-nieuws kunnen melden op basis van de resultaten van NASA’s ruimtescheepje New Horizons, dat de dwergplaneet in juli passeerde. Maar deze week is pas de eerste volwaardige wetenschappelijke publicatie verschenen van het voor de missie verantwoordelijke team. Een greep uit de resultaten.
1. Pluto is geen eitje
Pluto is niet afgeplat aan de boven- en onderkant, voor zover New Horizons heeft kunnen vaststellen. Als dat toch het geval is, dan is de diameter van de planeet van pool tot pool maximaal 12 kilometer kleiner dan de diameter bij de evenaar. Oftewel: Pluto is zo goed als bolvormig – wat weer impliceert dat hij vroeger zacht moet zijn geweest, schrijft Nature News. “Een knuffelbare dwergplaneet dus”, zoals KIJK-schrijver Roel van der Heijden het formuleerde op Twitter.
2. Pluto is allesbehalve saai
De dwergplaneet heeft een behoorlijk gevarieerd oppervlak, dat in de loop der eeuwen aan allerlei geologische en andere veranderingen onderhevig is geweest, schrijven missieleider Alan Stern en collega’s. Ook de kraters zijn niet gelijkelijk over het oppervlak verdeeld. Sommige gebieden hebben er heel veel, terwijl er op andere plekken juist geen enkel exemplaar groter dan 10 kilometer te zien is.
3. Pluto heeft een mysterieuze energiebron
De New Horizons-waarnemingen wijzen erop dat het materiaal aan het oppervlak van Pluto op bepaalde plekken gedurende de afgelopen paar honderd miljoen jaar is ververst – en mogelijk gebeurt dat nog steeds. Normaal gesproken is zoiets bij dit soort objecten het gevolg van getijdenwerkingen, maar voor de vrij ronde banen van Pluto en diens grootste maan Charon werkt dat mechanisme niet meer. Waar Pluto dan wel de energie vandaan haalt om zichzelf continu facelifts te geven? Dat is “een puzzel”, aldus de onderzoekers in Science.
4. Pluto is onverwacht hobbelig
Goed, iets van het formaatje Mount Everest hebben we nog niet gevonden op Pluto. Wel zijn er bergen aangetroffen van 2 à 3 kilometer hoog – die dus blijkbaar niet onder hun eigen gewicht in elkaar zakken. En dat betekent dat de Plutobodem niet voornamelijk uit stikstof-, koolstofmonoxide- en methaanijs kan bestaan, zoals eerder werd gedacht. Kilometers hoge bergen met die samenstelling zouden namelijk, gegeven genoeg tijd, wél zijn ingestort.
5. Pluto staat nauwelijks onder druk
De luchtdruk aan het oppervlak van Pluto bedraagt ongeveer 1 pascal (10 microbar), zo stelde het New Horizons-experiment REX vast. Dat is maar liefst honderdduizend keer zo klein als op aarde.
6. Kun je schaatsen op Pluto?
Naar vloeibaar water zul je hoogstwaarschijnlijk tevergeefs zoeken op Pluto, maar in bevroren toestand is het er wel te vinden, zo meldt de Universiteit van Maryland in een persbericht. New Horizons heeft namelijk bewijs gevonden voor “talrijke kleine, blootliggende regio’s van waterijs” – iets wat telescopen op aarde nooit is gelukt.
7. Pluto’s mini-maantjes zijn verrassend helder
Nix en Hydra, twee Pluto-maantjes met middellijnen van enkele tientallen kilometers, weerkaatsen behoorlijk wat licht. Dat impliceert dat ze zijn bedekt met een laag relatief schoon waterijs. En dat is gek, melden de betrokken wetenschappers, want er zijn tal van processen die dit ijs donkerder en roder hadden moeten maken in de loop der tijd.
8. Pluto heeft niet meer manen dan we al wisten
Natuurlijk, het was leuk geweest als New Horizons ook gelijk wat nieuwe manen had ontdekt. Maar nee; Pluto heeft er voor zover we weten nog steeds vijf (naast de al genoemde Charon, Nix en Hydra zijn dat Styx en Kerberos). Mocht de dwergplaneet toch over meer manen beschikken, dan zijn die op zijn best maar een paar kilometer groot. Van eventuele ringen rond de dwergplaneet is eveneens geen spoor gevonden. Maar goed, ook zonder die dingen is de dwergplaneet interessant zat, zo heeft New Horizons inmiddels wel aangetoond.
Bronnen: Science, University of Maryland via EurekAlert!, Nature News
Beeld: NASA/JHUAPL/SwRI