Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Op 5 december lanceerde de ESA de Sentinel-1C. Deze satelliet gaat de aarde dag en nacht nauwlettend in de gaten houden.
Donderdagavond om 22.20 uur Nederlandse tijd vertrok een Vega C-raket vanaf de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana naar de ruimte. Daarmee bracht de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de Sentinel-1C in een baan rond de aarde. Deze satelliet gaat het aardoppervlak nauwkeurig in de gaten houden, bijvoorbeeld om de verzakking van dijken en bruggen te monitoren, illegale activiteiten op zee op te sporen en informatie te leveren tijdens natuurrampen.
Lees ook:
- Europese satelliet EarthCARE moet prangende klimaatvraag beantwoorden
- Verdediging van de aarde: vijf vragen over de Europese HERA-missie
Oudere broers
Zoals de naam al doet vermoeden, is dit niet de eerste Sentinel-satelliet. In 2014 lanceerde de ESA al Sentinel-1A en twee jaar later 1B. Die werkten jarenlang samen als het best beschikbare aardobservatiesysteem. Ieder punt op aarde kreeg elke zes dagen bezoek van een Sentinel-satelliet. Tegenwoordig is dat om de twaalf dagen, doordat 1B in 2021 vanwege technische problemen moest worden uitgeschakeld.
De nieuwe satelliet moet dat gat opvullen. Sentinel-1C volgt precies dezelfde baan als zijn oudste broer, maar ze staan 180 graden uit elkaar, waardoor ze zich altijd aan tegenovergestelde kanten van onze planeet bevinden. Sentinel-1A is al redelijk oud, de ESA is daarom van plan om hem volgend jaar te vervangen door Sentinel-1D.
Sentinel-1C heeft nieuwe systemen
De Sentinel-satellieten observeren de aarde met radarsystemen, dit heeft een groot voordeel ten opzichte van ‘normale’ camera’s. Radargolven bereiken namelijk altijd het aardoppervlak, ook als het zwaarbewolkt is. De satellieten leveren daardoor 24 uur per dag bruikbare beelden.
Sentinel-1C lijkt op zijn voorgangers, maar beschikt daarnaast ook over het nieuwe Automatic Identification System (AIS). Dit systeem kan schepen helpen om botsingen te voorkomen, met name wanneer ze te ver verwijderd zijn van radarsystemen aan land. Deze technologie kent een unieke ID-code toe aan elk schip en volgt de positie en bewegingen ervan in real-time, waardoor een virtuele kaart van de schepen op zee ontstaat. Als bonus kunnen deze gegevens ook worden gebruikt om illegale activiteiten op zee op te sporen.
Verzakkingen van wegen, bruggen en dijken meten
De data van de Sentinel-satellieten worden wereldwijd door meer dan 260.000 gebruikers verwerkt. Een van die gebruikers is Rijkswaterstaat. Veel infrastructuur in Nederland is vlak na de Tweede Wereldoorlog aangelegd en heeft de komende jaren onderhoud nodig. Dat kan niet allemaal tegelijkertijd, daarom kijkt Rijkswaterstaat waar de vernieuwingen het hardst nodig zijn.
Veel wegen in Nederland zijn aangelegd op zachte grond (zoals veen), waardoor ze verzakken en er hobbels ontstaan. Met de radarbeelden van de Sentinel-satellieten kan Rijkswaterstaat zien waar die verzakkingen het snelst plaatsvinden en waar dus binnenkort onderhoud nodig is. Door satellietdata te gebruiken, is het niet nodig om hiervoor wegen af te sluiten. Rijkswaterstaat gebruikt de gegevens ook om de stabiliteit en verzakking van bruggen en dijken te monitoren.
Ook de Nederlandse waterschappen maken gretig gebruik van de data. Zij houden het oppervlaktewater en het grondwater ermee in de gaten. Zo voorspellen ze in welke gebieden overstromingsgevaar is of waar er door droogte juist een risico op bosbranden is. Zo kunnen tijdig voorzorgsmaatregelen worden getroffen.
Natuurrampen en klimaatverandering
Tijdens natuurrampen kunnen de satellieten bovendien snel belangrijke informatie leveren, bijvoorbeeld over welke gebieden precies zijn overstroomd, hoe groot een bosbrand is en hoe olievlekken zich verspreiden.
Voor wetenschappers zijn de Sentinel-data ook enorm nuttig, bijvoorbeeld om klimaatverandering in de gaten de houden en te voorspellen hoe die zich in de toekomst zal ontwikkelen.
Raketcrisis
De ESA gebruikte de Vega C-raket voor de lancering van de Sentinel-1C. Dit is de eerste keer dat deze raket weer payloads de ruimte in brengt nadat zijn tweede vlucht in december 2022 mislukte door technische problemen met de motor.
Door de problemen met de Vega C en de vertragingen bij de ontwikkeling van de grotere Ariane 6-raket zat Europa tijdelijk zonder raketten. De ESA moest daardoor uitwijken naar externe partijen, zoals SpaceX. Dat betekende dat een deel van de regie uit handen moest worden gegeven.
Met de eerste succesvolle lancering van Ariane 6 deze zomer en nu de lancering van Vega C lijkt Europa eindelijk weer onafhankelijk toegang te hebben tot de ruimte. En dat is belangrijk. Want naast wetenschappelijke instrumenten lanceert Europa ook gevoeligere satellieten met geheime technologieën voor bijvoorbeeld militaire doeleinden. Die mogen niet zomaar met een Russische of zelfs Amerikaanse raket mee.
Bronnen: persbijeenkomst NSO, ESA