Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Je komt bijna superlatieven tekort voor deze snelle radioflits. Hij duurde minder dan een milliseconde, kwam uit een ver sterrenstelsel en bij de uitbarsting kwam evenveel energie vrij als de zon in dertig jaar uitzendt.
Vaak wordt het heelal als sereen, bestendig en rustgevend beschreven. Maar in werkelijkheid knispert, knalt en knettert het dat het een lieve lust is. Zo vindt er twee of drie keer per minuut ergens in het heelal een extreem korte radioflits plaats: een energierijke uitbarsting van radiostraling die meestal niet langer dan een duizendste seconde duurt.
Wel een heftige, maar geen zeldzame gebeurtenis. Toch heeft een internationaal team van astronomen nu een unieke radioflits ontdekt. FRB 20220610A zou namelijk de verste én een van de meest energierijke uitbarstingen ooit zijn.
Lees ook:
Record verpulverd
Er is veel onbekend over snelle radioflitsen, ook wel fast radio bursts (FRB’s) genoemd. Zo weten we nog niet hoe ze ontstaan. “Er zijn veel theorieën daarover”, zegt radioastronoom Jason Hessels, werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam en het ASTRON-instituut. “Eén van de populairste is dat ze tot stand komen bij de uitbarsting van een zogenoemde magnetar, een zeer gemagnetiseerde neutronenster.” Astronomen zijn er tot nu toe een keer in geslaagd om een snelle radioflits terug te voeren naar zo’n magnetar. Dat wil alleen nog niet zeggen dat álle FRB’s afkomstig zijn van dit type ster.
FRB 20220610A – vorig jaar geregistreerd door de ASKAP-radiotelescoop in Australië – is in ieder geval een recordbreker. De radioflits komt uit een sterrenstelsel dat zo ver weg staat dat zijn licht er acht miljard jaar over doet om ons te bereiken. Dat maakt hem de verst bekende snelle radioflits tot nu toe; het vorige afstandsrecord heeft FRB 20220610A verpulverd met vijftig procent.
Bovendien is de snelle radioflits een van de meest energierijke die sterrenkundigen ooit hebben gemeten. In minder dan een duizendste van een seconde kwam evenveel energie vrij als onze zon in dertig jaar uitzendt.
Materie in kaart brengen
Ondanks dat de uitbarsting van radiostraling héél kort was, verschaft die sterrenkundigen een hoop informatie. Hessels: “FRB’s zijn unieke gereedschappen om de materie tussen sterren en sterrenstelsels in kaart te brengen. Die materie is anders onzichtbaar, maar dankzij FRB’s wordt het heel even verlicht. We kunnen dan de dichtheid en distributie van die materie meten. Dat heeft grote invloed op ons begrip van hoe sterrenstelsels groeien en evolueren over tijdschalen van miljarden jaren.”
Het feit dat FRB 20220610A, en daarmee ook andere snelle radioflitsen, nog zichtbaar zijn op zulke grote afstanden betekent dat ze nog betere tools zijn om het heelal in kaart te brengen, vertelt Hessels. “Naarmate onze telescopen steeds gevoeliger worden gaan we ongetwijfeld dit record weer breken, dieper in het heelal kijken en nog beter begrijpen hoe sterrenstelsels evolueren van de oerknal tot nu.”
Bronnen: Science, persbericht ESO, KIJK 5/2022
Beeld: ESO/M. Kornmesser