In beeld: superzwaar zwart gat verstoort gaswolken

Laurien Onderwater

31 maart 2020 14:59

superzwaar zwart gat jets

Met behulp van de ALMA-telescoop in Chili zijn astronomen erin geslaagd een zeldzame interactie vast te leggen.

Sterrenkundigen van de Universiteit van Tokyo zijn op een bijzonder tafereel gestuit. Terwijl een superzwaar zwart gat de materie om zich heen opslurpt, zendt het plasmastralen uit. Deze zogeheten jets verstoren de gaswolken in zijn eigen sterrenstelsel MG J0414 + 0534. Dit fenomeen is al lastig genoeg om vast te leggen, maar in dit geval bevindt het stelsel zich ook nog eens op een afstand van maar liefst 11 miljard lichtjaar. En toch slaagde het team erin om er een plaat van te maken.

Lees ook:

Natuurlijke telescoop

Hoe dat de astronomen is gelukt? Dankzij gravitational lensing oftewel een zwaartekrachtlens. Dit is het effect waarbij verafgelegen objecten worden vergroot door de zwaartekracht van tussenliggende objecten. Je kunt een zwaartekrachtlens als een soort kosmisch vergrootglas of natuurlijke telescoop beschouwen.

Een tussenliggend sterrenstelsel zorgde hier voor het vergrootglaseffect. Bovendien werd het verschijnsel door de zwaartekrachtlens niet één, maar vier keer afgebeeld. En dat is zeldzaam.

superzwaar zwart gat
Deze afbeelding laat, dankzij de zwaartekrachtlens, vier keer sterrenstelsel MG J0414 + 0534 zien. © ALMA

Weggeslagen

Met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) – en dankzij de zwaartekrachtlens – zagen de astronomen hoe sommige gaswolken in het sterrenstelsel MG J0414 + 0534 werden geraakt door jets van het superzware zwarte gat waardoor ze met snelheden tot 600 kilometer per seconde wegvlogen. (Hoe materie uit een zwart gat kan schieten, lees je hier.)

Afbeelding van stelsel MG J0414 + 0534. In het groen ziej e straling afkomstig van koolmonoxide. In het rood is straling uitgezonden door stof en geïoniseerd gas weergegeven. © ALMA

Bovendien kon het team dankzij die zwaartekrachtlens details zien in de gaswolken van slechts 163 lichtjaar groot. En dat is gedetailleerd voor een sterrenstelsel dat zich hier zo ver vandaan bevindt. Met deze waarnemingen kunnen astronomen beter begrijpen welke interacties er zijn tussen jets van een superzwaar zwart gat in de omgeving en het centrum van een sterrenstelsel.

Bronnen: The Astrophysical Journal, ScienceAlert, Astroblogs, KIJK

Beeld: Artistieke impressive van MG J0414+0534, Kindai University

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 


Meer Space