Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Astronomen hebben de zeldzame uitbarsting van licht waargenomen van een ster die door een superzwaar zwart gat aan stukken wordt gescheurd.
Als de sciencefictionfilm Interstellar iets duidelijk heeft gemaakt, is het wel dat niks veilig is rondom een superzwaar zwart gat. Dus ook sterren niet, hoe massief ze ook zijn. “Als een ster te dichtbij een supermassief zwart gat komt”, vertelde sterrenkundige Selma de Mink (UvA) eerder tegen KIJK, “trekt diens zwaartekracht heel hard aan één – de dichtstbijzijnde – kant van de ster.” Het gevolg is dat het zwarte gat de ster aan flarden trekt. En dat hebben astronomen nu vastgelegd met telescopen van de European Southen Observatory (ESO).
Lees ook:
Spaghettificatie
Het opslokken van een ster door een zwart gat heet officieel een tidal disruption event, maar sterrenkundigen noemen het verschijnsel ook wel het noedeleffect of spaghettificatie. (De laatstgenoemde term is door Stephen Hawking in het leven heeft geroepen.) Het superzware zwart gat trekt immers zo sterk aan de ster dat het hemelobject op slierten van spaghetti gaat lijken. Als deze slierten vervolgens in het zwarte gat vallen, komt een heldere uitbarsting van energie vrij die astronomen als lichtflits kunnen detecteren.
Toch kostte het sterrenkundigen tot nu toe moeite om dergelijke uitbarstingen waar te nemen, omdat ze vaak door een gordijn van stof en puin aan het zicht worden onttrokken. Het is Britse astronomen onlangs pas gelukt om meer over dit ‘gordijn’ te weten te komen én zo’n uitbarsting te meten, schrijven ze in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
“We hebben ontdekt dat als een zwart gat een ster verzwelgt, deze met een krachtige stoot materiaal kan wegblazen dat ons zicht belemmert”, legt onderzoeker Samantha Oates van de Universiteit van Birmingham uit. Dit komt doordat de energie die vrijkomt als het zwarte gat stellair materiaal verorbert ervoor zorgt dat een deel van het materiaal van de ster wordt uitgespuugd met snelheden tot 36.000 kilometer per uur.
Dicht bij huis
De lichtflits die het team met ESO’s Very Large Telescope en New Technology Telescope mat, is afkomstig van het eerste stuk sliert van de ster die aan het zwarte gat ten prooi viel. In slechts zes maanden tijd had het monsterobject de helft van de massa van de ster opgeschrokt. Dat weten de sterrenkundigen omdat ze de uitbarsting van energie eerst in helderheid zagen toenemen en vervolgens weer uitdoven.
De verzwelging van de ster door het superzware zwarte gat vond plaats op een afstand van iets meer dan 215 miljoen lichtjaar, ruim 2 triljard kilometer. En daarmee was, hoe bizar het ook klinkt, de ‘spaghettificatie’ de meest nabije in zijn soort.
Bronnen: Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, persbericht ESO
Beeld: ESO/M. Kornmesser