Hoe worden ‘hete Jupiters’ gevormd? Deze extreem hete gasreuzen draaien in slechts een paar dagen om hun ster. De pas ontdekte exoplaneet TIC 241249530 b helpt dit ontstaansmysterie op te lossen.

De gasreus Jupiter in ons zonnestelsel doet er maar liefst 4000 dagen over om een rondje om de zon te draaien. Maar elders in het heelal zijn er gasreuzen met hetzelfde formaat als onze Jupiter, die slechts luttele dagen nodig hebben voor een rondje om hun ster. Er is zelfs een hete Jupiter die het in slechts zestien uur doet.

Lees ook:

• Jupiters Grote Rode Vlek is niet dezelfde als die uit 1665
• Op deze planeet regent het glas en stinkt het naar rotte eieren

Hete Jupiters zijn… heet

Omdat hete Jupiters zoveel dichter bij hun moederster staan, zijn ze ook gruwelijk heet. De oppervlakte van exoplaneet KELT-9b bijvoorbeeld, is maar liefst 4300 graden Celsius. Dat verklaart ook direct de naam voor deze exoplaneten. 

Volgens wetenschappers is het onwaarschijnlijk dat hete Jupiters zo dichtbij hun ster gevormd zijn. Waarschijnlijk waren het ooit ‘koude Jupiters’ die ver bij hun ster vandaan ontstonden. Na verloop van tijd zijn ze steeds dichterbij komen te staan. Maar hoe? Dat is nog steeds een groot raadsel.

Maar dankzij de pas ontdekte exoplaneet TIC 241249530 b kunnen we weer een stukje van de puzzel leggen. Wat voor planeet is dit? 

Bijzondere baan

Volgens onderzoekers van onder meer MIT en Penn State University hebben we hier te maken met een toekomstige hete Jupiter. Momenteel draait hij in 167 dagen om een ster die 1100 lichtjaar bij ons vandaan staat. Op basis van simulaties verwachten ze dat hij in één miljard jaar is veranderd in een gloeiend hete gasreus die in slechts een paar dagen om zijn moederster draait. 

Waarom? Dat heeft te maken met zijn extreem bijzondere baan. De ster waar de exoplaneet omheen draait, draait ook weer om een ster heen. Zo’n systeem noemen we een dubbelster. En in plaats van met de richting van zijn ster mee te draaien – wat gebruikelijk is voor een planeet – draait hij in tegengestelde richting. 

Daarnaast is zijn baan elliptisch. Hij komt extreem dicht bij zijn ster, maar vliegt er vervolgens ontzettend ver bij vandaan. Daarna draait hij om en komt hij in een smalle baan weer terug.

Zou deze planeet zich in ons zonnestelsel bevinden, zo beschrijven de onderzoekers, dan zou hij tien keer dichterbij de zon komen dan Mercurius, daarna langs de aarde vliegen en weer terugkeren. Volgens de onderzoekers is dit de meest extreme baan van een planeet die tot dusver is ontdekt. 

Mysterie oplossen

Uit de simulaties blijkt dat de extreme baan van deze planeet na verloop van tijd veel minder extreem wordt, totdat hij uiteindelijk in een zeer dichte baan rond zijn moederster draait. Dat gebeurt onder invloed van de zwaartekrachtinteracties tussen de dubbelster en de planeet. Maar zoals gezegd duurt dat nog wel één miljard jaar.

De theorie dat hete Jupiters op koude plekken ontstaan en via bijzondere banen dichter naar hun ster toe bewegen, bestond al langer. Zo werd exoplaneet HD 80606 b in 2001 gevonden. Van deze planeet met een extreme baan werd voor het eerst vermoed dat het een toekomstige hete Jupiter is.

De vondst van TIC 241249530 b maakt het mysterie van deze verzengd hete planeten weer een stukje minder mysterieus. 

Bron: Nature

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!