Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Dankzij de totale zonsverduistering in Amerika kunnen wetenschappers de hete atmosfeer rondom de zon bestuderen. De timing is beter dan ooit.
Vandaag worden zo’n 44 miljoen mensen in delen van Mexico, de Verenigde Staten en Canada getrakteerd op een zeldzaam fenomeen: een totale zonsverduistering. De maan schuift dan precies tussen de aarde en de zon, waardoor die de ster volledig lijkt af te dekken. Dat is niet alleen een heel bijzonder moment voor de miljoenen inwoners, maar levert ook een schat aan informatie op voor wetenschappers. Hoe zit dat?
Lees ook:
Corona
De buitenste atmosfeer van de zon is een van de grootste onopgeloste mysteries van het heelal. Astronomen vragen zich bijvoorbeeld al decennia af waarom de corona, die zich miljoenen kilometers van de kern uitstrekt, zoveel heter is dan het zonneoppervlak. Zo heeft het oppervlak een temperatuur van een schamele 5500 graden Celsius, maar het ijle plasma van de corona dat daaromheen ligt, is 1 tot 2 miljoen graden heet. Het is alsof je wegloopt van een kampvuur, maar in plaats van af te koelen, word je warmer.
Totale zonsverduisteringen stellen wetenschappers in staat de corona te bestuderen die normaalgesproken te zwak is om waar te nemen; het oppervlak van de zon geeft daarvoor te veel licht. Met behulp van een zogeheten coronagraaf kan dit licht wel worden geblokkeerd, maar dit instrument heeft nog steeds moeite om het gebied van de corona het dichtst bij de zon te onthullen. En juist daar vinden veel belangrijke processen plaats.
Door het binnenste deel van de corona te bestuderen hopen onderzoekers te begrijpen hoe warmte en energie van de zon kunnen worden overgedragen naar de zonnewind, schrijft de NASA op haar website. Een zonnewind is een stroom van elektrisch geladen deeltjes die van het oppervlak van de zon is ontsnapt. Die deeltjes zijn in staat onze gps-systemen en communicatiemiddelen te verstoren, en kunnen een uitval veroorzaken van alles waar een stekker in zit.
Daarnaast biedt een totale zonsverduistering de mogelijkheid om de atmosfeer van de aarde onder bijzondere omstandigheden te onderzoeken. Wat voor invloed heeft een lokale blokkering van het zonlicht op de ionosfeer (de bovenste laag van de aardse atmosfeer waar deeltjes door zonnestraling worden geïoniseerd) bijvoorbeeld?
De afstand tussen de aarde en de maan varieert van 362.600 tot 405.400 kilometer. Daardoor verschilt ook de grootte van de maan aan de hemel. Bovendien drijft de maan langzaam maar zeker bij de aarde vandaan; elk jaar zo’n 4 centimeter. Hierdoor zullen de mensen van de verre toekomst geen totale zonsverduisteringen meer zien. De maan is dan te klein om de zon volledig af te dekken.
Perfecte timing
De timing kan dit jaar niet beter, want de totale eclips vindt ook nog eens plaats tijdens een zonnemaximum. Onze zon volgt een grofweg elfjarige cyclus met zonnemaxima en zonneminima. Tijdens zo’n minimum is de ster relatief rustig en produceert hij weinig zonnestormen en zonnevlekken (relatief koelere plekken op de zon). Maar gedurende een maximum is de zon erg actief en vinden er veel meer zonnevlammen plaats, oftewel energierijke explosies aan het oppervlak van de zon.
Zo’n krachtige uitbarsting gaat vaak gepaard met een zogeheten coronale massa-ejectie (CME). Dat is een grote uitstoot van geladen deeltjes (plasma) en magnetische velden door de corona. En ook die willen wetenschappers tijdens de zonsverduistering bestuderen met onder andere grondtelescopen. Eclipsen bieden namelijk de beste gelegenheid om uit te zoeken hoe CME’s naast elkaar bestaan en op elkaar inwerken.
Zonsverduistering in Nederland
In Nederland is helaas niks van de eclips te merken. En een totale zonsverduistering zullen we in ons land ook niet meemaken: de eerstvolgende is pas in oktober 2135. In 1999 was er ook een zonsverduistering, maar die was weliswaar niet volledig.
Beeld: MILOSLAV DRUCKMÜLLER, PETER ANIOL, SHADIA HABBAL/NASA GODDARD, JOY NG