Een prachtplaat om mee te vieren dat de werkweek weer door midden is, én om meer te leren over de kosmos.

Vanwege zijn spiraalvorm kreeg Herbig-Haro 49/50 (HH 49/50) al snel na zijn ontdekking – in 2006 door NASA’s Spitzer Space Telescope – een toffe bijnaam: de kosmische tornado. Een foto die de telescoop van het object schoot, liet bovenaan de ‘tornado’ een wazig bolletje zien. Lange tijd was de identiteit van dit bolletje onzeker.

Maar de James Webb-ruimtetelescoop heeft het object – dat zich op 630 lichtjaar van de aarde bevindt – onlangs in ongekend detail op de gevoelige plaat vast weten te leggen. En daarmee onthult Webb dat het wazige rondje een spiraalstelsel betreft.

Lees ook:

• James Webb vindt zes planeten zonder ster – en daar kunnen we veel van leren
• Webb fotografeert de bekende maar ook o zo mysterieuze Krabnevel

Schokgolven

Herbig-Haro-objecten zijn geen echte kosmische tornado’s, maar de uitlaatgassen van een nabije ster-in-wording. Een protoster groeit snel door in korte tijd veel heet gas ‘op te eten’. Maar de hoeveelheid hitte die hij dan binnenkrijgt, moet wel worden afgevoerd. Dit doet de ster door energierijke jets in tegengestelde richting uit te zenden.

Deze straalstromen moeten door dichtere ruimtematerie ploegen, wat schokgolven genereert. De materie warmt hierdoor op. Wanneer deze weer afkoelt, zendt de materie licht in het zichtbare of infrarode spectrum uit. En dat nemen telescopen waar. Webb heeft hiervoor de Near-Infrared Camera (NIRCAM) en het Mid-Infrared Instrument (MIRI) gebruikt.

Van welke protoster de jets afkomstig zijn? Wetenschappers denken dat het om Cederblad 110 IRS4 gaat – op 1,5 lichtjaar afstand van HH 49/50.

Oud en nieuw

Het spiraalstelsel dat met de nieuwe foto van de James Webb-telescoop zichtbaar is geworden, bevindt zich waarschijnlijk verder weg van de kosmische tornado dan deze plaat doet geloven. In het midden van het stelsel, aangeduid met een blauwe kleur, bevinden zich veel oude sterren. De rode stippen in de spiraalarmen daaromheen tonen de locaties van groepjes vormende sterren.

In onderstaand filmpje zoomt de NASA nog wat verder in op het spiraalstelsel:

Bronnen: NASA, Gizmodo

Beeld: NASA, ESA, CSA, STScI

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!