Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Eind 2019 werd een sterrenstelsel opeens veel helderder, en daar is hij niet mee gestopt. Vermoedelijk wordt het zwarte gat in zijn kern wakker.
Bijna elk sterrenstelsel heeft een superzwaar zwart gat in zijn centrum. In veel gevallen zijn die erg rustig, ze slurpen geen nieuw materiaal naar binnen en zenden daardoor weinig straling en licht uit. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor Sagittarius A* in het midden van ons Melkwegstelsel.
Maar op 300 miljoen lichtjaar afstand, in het sterrenbeeld Maagd, gebeurt nu iets opmerkelijks. Sterrenstelsel SDSS 1335+0728, voorheen niet erg bijzonder, wordt sinds 2019 opeens steeds helderder. En dat wordt hij nu nog steeds. Volgens een internationale groep astronomen komt dat doordat het zwarte gat in het midden van SDSS 1335+0728 ‘wakker wordt’, iets wat nog nooit eerder is gezien. Ze schrijven erover in vakblad Astronomy & Astrophysics.
Lees ook:
- Een van de grootste superzware zwarte gaten presteert ‘ondermaats’
- Verste sterrenvretend zwart gat ooit gezien
Materiaal opslokken
Het is op zich niet ongebruikelijk dat een sterrenstelsel opeens oplicht. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als een stervende ster explodeert of door een tidal disruption event, een ster die te dicht bij een zwart gat komt en uit elkaar wordt getrokken. Maar meestal duurt zoiets slechts tientallen of hooguit een paar honderd dagen. SDSS 1335+0728 wordt nu al 4 jaar lang steeds helderder.
Er moet dus een andere verklaring zijn. De meest waarschijnlijke is volgens astronoom Lorena Hernández García, co-auteur van de studie, dat het zwarte gat in het midden van het sterrenstelsel actief is geworden. Dat houdt in dat het steeds meer materiaal gretig naar binnen slokt. Voordat dat materiaal erin valt, wordt het enorm heet en straalt het veel energie en licht uit.
Dinosauriërs
“Als dat klopt, zou dit de eerste keer zijn dat we de activering van een superzwaar zwart gat in real time zien”, zegt Hernández García. Helemaal real time is het overigens niet. SDSS 1335+0728 staat 300 miljoen lichtjaar van ons vandaan. Wat we nu zien, speelde dus eigenlijk af voordat er dinosauriërs op aarde rondliepen.
De astronomen houden wel nog een slag om de arm. Ze schrijven dat er extra waarnemingen nodig zijn om andere – minder waarschijnlijke – verklaringen definitief uit te sluiten.
Bronnen: ESO, de Volkskrant